Wojna na Ukrainie, a przy tym wstrzymanie eksportu płodów rolnych z tego kraju, w tym również słonecznika, którego Ukraina jest czołowym producentem, spowodowało gwałtowny wzrost ogólnoświatowego popytu na rośliny oleiste i wzmożone zainteresowanie tym gatunkiem również w Polsce.
Wzrost cen słonecznika, niskie wymagania glebowe, wysoka tolerancja na susze oraz tylko pozornie prosta i bezproblemowa uprawa zainteresowała wielu rolników, którzy nie mieli wcześniej doświadczenia z tą rośliną. Wynikiem tego było popełnienie przez wielu podstawowych błędów przy wyborze odmiany i w technologii produkcji, co niestety ograniczało plonowanie słonecznika. Jak więc przygotować się do uprawy słonecznika w sezonie 2023?
Przede wszystkim warto pamiętać, że słonecznik to roślina ciepłolubna. Powinna znaleźć żyzne, bogate w próchnicę i szybko nagrzewające się stanowisko, bez tendencji do zaskorupiania się. Nie toleruje gleb podmokłych i zimnych, a przy tym kwaśnych. Najlepsze pH dla uprawy słonecznika to 6,1-7,2. Ze względu na warunki klimatyczne panujące w Polsce powinniśmy wybierać odmiany wczesne i średnio-wczesne. Optymalny termin siewu słonecznika przypada na 15-25 kwietnia, ale najważniejszym wyznacznikiem jest temperatura gleby, która powinna mieć ok.8°C. Wysiew przy niższej temperaturze gleby spowoduje wydłużenie terminu wschodów i ich nierównomierność, dodatkowo wypłynie na wzrost zachwaszczenia. Słonecznik to jedna z najbardziej odpornych na susze roślin uprawnych, posiada głęboki system palowy oraz grubą epidermę, które pozwalają jej przetrwać okresowe niedobory wody i wysokie temperatury bez straty w plonie.
Decydując się na uprawę słonecznika, bardzo ważnym elementem w planowaniu jego uprawy jest wybór odmiany. Prawidłowo dobrana odmiana daje możliwość nie tylko zastosowania konkretnej technologii ochrony herbicydowej, ale również daje lepszą zdrowotność roślin, odporność na wyleganie, tolerancje na niekorzystne warunki i finalnie umożliwia zebranie wysokiego plonu niełupek o niskiej wilgotności.
Obecnie w Polsce nie istnieje Krajowy Rejestr odmian słonecznika, choć od roku 2022 są prowadzone pierwsze badania rozpoznawcze COBORU dla tego gatunku, ale to dopiero początek. W Polsce mamy kilkadziesiąt odmian dostępnych w ramach listy europejskiej CCA, które możemy podzielić ze względu na ochronę przed chwastami na 3 strategie herbicydowe:
Odmiany konwencjonalne, które nie posiadają specyficznej cechy odporności odbiegającej od odporności gatunku. Odmiany te chronimy przedsiewnie i przedwschodowo dozwolonymi substancjami doglebowymi.
Odmiany z zastosowaną technologią Clearfield® i Clearfield® Plus (CL i CLP), są to odmiany wyselekcjonowane, które posiadają dodatkową genetyczną odporność na imazamoks .
Odmiany Express® lub SU, są to odmiany wyselekcjonowane, które posiadają dodatkową genetyczną odporność na tribenuron metylowy z grupy sulfonylomoczników.
Każda z tych technologii herbicydowych daje różne możliwości ochrony. Najprostszą, najtańszą, dostępną na naszym rynku i wykazującą najlepsze efekty jest technologia Express, i to właśnie te odmiany w ostaniem czasie cieszą się największym zainteresowaniem. Ważne są również pozostałe cechy odmiany takie jak zdrowotność, odporność na choroby, na wyleganie, na czynniki stresowe. Dodatkowo warto wybrać odmianę sprawdzoną w uprawie w naszym regionie, a koniecznie w Polsce i porównać jej wyniki do odmian z różnych hodowli. Właśnie z tego powodu, w sezonie 2022 PROCAM Polska zorganizował szereg doświadczeń polowych dla tego gatunku zlokalizowanych w Polsce. W doświadczeniach wzięło udział 15 najpopularniejszych dostępnych odmian słonecznika na rynku. Zbadano je pod względem zdrowotności, odporności na choroby i na wyleganie w trakcie sezonu wegetacji. Finałem prowadzonych doświadczeń był zbiór, gdzie zmierzono wielkość plonu niełupek i ich wilgotność. Podsumowując wyniki średni plon wyniósł 25,5 dt/ha, natomiast wilgotność 12,4%. Najlepszą odmianą w całym doświadczeniu okazała się nowość z hodowli LIDEA - ES LONDON SU, który zaplonował na poziomie 30,5 dt/ha. Wilgotność jaką uzyskał to 11,1%. Była to druga, średnio licząc, najniższa wilgotność w całym doświadczeniu. Daje to tym samym pewność osiągnięcia pełnej dojrzałości tej odmiany w całym kraju i jego zbiór w optymalnym terminie. ES LONDON SU to odmiana o najlepszym plonowaniu w doświadczeniach własnych PROCAM, oprócz tego była to odmiana, która wykazywała najlepszą zdrowotność w stosunku do zgnilizny twardzikowej oraz werticiliozy. ES LONDON SU to odmiana średniowczesna polecana przez doradców PROCAM do uprawy w całej Polsce w sezonie 2023. ES LONDON SU wykazuje odporność na substancję czynną tribenuron metylowy, co mocno obniża koszty i ułatwia ochronę przed chwastami. Rośliny tej odmiany charakteryzują się szybkim wigorem początkowym, dużym wzrostem roślin, o mocnych łodygach, odpornych na wyleganie do samego zbioru. Dodatkowo oprócz wysokiej swoistej zdrowotności ES LONDON SU posiada wielogenową odporność do trwałej kontroli przeciwko atakom mączniaka rzekomego. Analizując dostępne obecnie odmiany słonecznika na rynku, ES LONDON SU to odmiana najbardziej wartościowa, reagująca najniższym spadkiem plonu na czynniki zagrażające uprawie słonecznika w trakcie sezonu wegetacji.
Mając już wybraną odmianę słonecznika i technologie ochrony herbicydowej, warto również przeanalizować jego potrzeby pokarmowe. Wbrew powszechnej opinii słonecznik potrzebuje znaczne ilości podstawowych składników pokarmowych (NPK). Zapotrzebowanie słonecznika na wytworzenie 1 t niełupek to przedział 45-60 kg N (w zależności od źródła danych i autora). Średnio przy plonie 30 dt/ha niełupek zapotrzebowanie na azot wynosi ok. 135-180 kg/ha N. Słonecznik pobiera bardzo dużo potasu; na 1 t niełupek jest to 100-140 kg K2O. Przy niskiej zasobności gleby w ten składnik, przy planowanym plonie 30 dt/ha, konieczne jest wysokie nawożenie w ilości 250-350 kg K2O. Fosfor ma korzystny wpływ na zawartość oleju w nasionach. Na 1 t niełupek słonecznik potrzebuje ok. 30 kg P2O5, co przy plonie 30 dt/ha daje nam ok. 90 kg/ha P2O5. Fosfor należy podać przed siewem lub jako nawożenie zlokalizowane pod korzeń. Słonecznik podobnie jak rzepak wymaga nawożeniem siarką i magnezem, których średnio zaleca się dawkę 20 kg/ha czystego składnika. Z mikroelementów szczególnie ważny jest bor ok. 400 g/ha oraz molibden ok. 15/g/ha.
Wielu rolników mylnie uważa słonecznik za uprawę nisko nakładową. Wymaga on jednak dużej uwagi i mocnej ochrony fungicydowej oraz odpowiedniej regulacji w celu ograniczenia wzrostu. Dlatego zaleca się minimum dwukrotne zabiegi fungicydowo-regulujące w trakcie okresu wegetacji. Słonecznik najczęściej narażony jest na szarą pleśń, zgniliznę twardzikową, werticiliozę. Aby im zapobiec, należy przede wszystkim unikać uprawy słonecznika i rzepaku na tym samym polu, w krótkim okresie czasu. Słonecznik to też roślina często atakowana przez szkodniki. Głównym zagrożeniem w trakcie wschodów i dojrzewania nasion jest ptactwo. Z tego względu zaleca się uprawę słonecznika na dużych areałach, minimum 15 ha, im większe pole tym mniejsze naloty i szkody ze strony dzikich ptaków.
Podsumowując, słonecznik to roślina o mniejszych nakładach niż popularny rzepak czy pszenica. Pamiętajmy jednak, że mniej to nie znaczy wcale i aby jego produkcja kończyła się zyskiem wymaga to spełnienia podstawowych wymagań agrotechnicznych w jego uprawie oraz doboru odpowiedniej odmiany. Dla wszystkich zaczynających przygodę ze słonecznikiem polecamy odmianę ES LONDON SU, która w polskich warunkach wykazuję się najwyższą produkcyjnością wysoko zaolejonych niełupek.
Zapraszamy do kontaktu z Doradcami PROCAM w celu zapoznania się z uprawą słonecznika. https://www.procam.pl/produkt/es-london-su/
Obserwuj nas w Google News
