Najlepsze do uprawy lucerny siewnej są gleby kompleksów pszennych, żytniego bardzo dobrego i żytniego dobrego - klasy bonitacyjnej I-III. Preferuje ona grunty o głębokiej warstwie ornej, średnio zwięzłe, zasobne w składniki pokarmowe, o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych, przepuszczalne, szybko nagrzewające się, o pH 6,5-7,2. Gatunek ten słabo rośnie na glebach kwaśnych, piaszczystych, ale także bardzo zwięzłych i torfowych o wysokim poziomie w ód gruntowych.

STANOWISKO W ZMIANOWANIU

Najlepszym przedplonem są rośliny okopowe, pod które zastosowano nawozy naturalne (z uwagi na zachwaszczenie najlepiej drugi rok po oborniku). Lucernę siewną można uprawiać po rzepaku i zbożach, pod warunkiem wysokiej zasobności gleby w składniki pokarmowe i obojętnym odczynie gleby.

Złym przedplonem są rośliny z tej samej rodziny bobowatych (motylkowe drobnonasienne i strączkowe) z uwagi na patogeny chorobotwórcze i szkodniki zgromadzone w glebie. Z tego względu zaleca się między nimi 3-4-letni odstęp. Ryzykowne jest też zakładanie lucernika na polach po intensywnie odchwaszczanych przedplonach, np. buraku cukrowym. Pozostałości herbicydów w glebie mogą działać fitotoksycznie iuszkodzić siewki.

PRZYGOTOWANIE POLA

Wykonując siew letni, ograniczamy się do oczyszczenia pola z chwastów i niezbędnych uprawek przedsiewnych. Przewidując wiosenny termin siewu, należy w roku poprzedzającym siew lucerny okres lata i jesieni przeznaczyć na staranne przygotowanie roli:

wapnowanie - po dokonaniu analizy gleby wapno należy wysiać co najmniej pół roku przed siewem lucerny, a najlepiej pod przedplon;

odchwaszczenie - jeśli występują chwasty wieloletnie, np. perz właściwy, ostrożeń polny, należy po ich odrośnięciu na ściernisku zastosować herbicyd o działaniu totalnym;

nawożenie fosforem i potasem - w wysokości zależnej od zawartości w glebie przyswajalnych form tych składników. Przykładowo przy średniej zasobności w glebie w fosfor i potas jest to co najmniej 20 kg/ha P2O5 i 70 k g/ha K 2O. Generalnie przedsiewna dawka fosforu i potasu kształtuje się na poziomie 60-100 P2O5 kg/ha i 100-140 K2O kg/ha.

Najlepiej pamiętać o wymieszaniu ich z glebą;

• pielęgnacyjna podorywka po przedplonach zbożowych i głęboka orka zimowa po wszystkich roślinach.

Wiosną niezbędne są uprawki spulchniające, wałowanie przedsiewne wałem gładkim albo doprawienie gleby odpowiednim agregatem uprawowym na głębokość siewu nasion. Powierzchnia pola powinna być wyrównana ioptymalnie wilgotna.

SZCZEPIENIE NASION

Przed siewem nasiona lucerny szczepi się specyficznymi dla lucerny siewnej bakteriami brodawkowymi. Dzięki temu rośliny same zaopatrzą się w azot w trakcie wegetacji. Przy uprawie lucerny jako wsiewki, np. w zboże, zaleca się zastosować niewielką, startową dawkę azotu, ok. 25 N kg/ha. Jeśli uprawiana jest z trawami, to trzeba zwiększyć nawożenie azotem do ok. 60-80 N kg/ha, z uwagi na duże zapotrzebowanie komponentów mieszanki na ten składnik. Brać trzeba pod uwagę, że wysokie dawki azotu są niekorzystne w uprawie na nasiona - rośliny budują intensywnie organy wegetatywne kosztem generatywnych. Ponadto lucerna ograniczy brodawkowanie i będzie liczniej wypadać. Jednak jeśli rozwój bakterii brodawkowych jest zbyt słaby, mogą wystąpić niedobory azotu. Objawia się to jasną barwą liści, ich żółknięciem oraz słabym wzrostem roślin. W takim przypadku nawożenie azotem jest konieczne.

SIEW

Ze względów ekonomicznych preferowany jest siew w roślinę ochronną, w mieszance z trawami lub w zboże jare, np. w jęczmień jary przeznaczony na ziarno (ilość wysiewu - do 70 kg/ha) lub owies na zielonkę (ilość wysiewu - do 80 kg/ha). Wsiewkę lucerny wykonuje się w poprzek rzędów, bezpośrednio po siewie rośliny ochronnej. Norma wysiewu lucerny wynosi ok. 25 kg/ha lub więcej przy mniej korzystnych warunkach. Lucernę na nasiona uprawia się w siewie czystym, w rozstawie rzędów 10-15 cm.

Głębokość siewu to zaledwie 1-2 cm. Wymagana temperatura gleby to 8-10oC. Optymalny termin siewu przypada od początku kwietnia do pierwszych dni maja. Jeśli z pewnych względów nie przeprowadzono siewu na wiosnę, możliwy jest też letni termin wysiewu.

ODCHWASZCZANIE I NAWOŻENIE

W początkowych fazach rozwoju lucerna jest wrażliwa na zacienienie. Do jej odchwaszczania zarejestrowanych jest tylko kilka preparatów chwastobójczych, m.in. Corum 502,4 SL, Focus Ultra 100 EC, Select Super 120 EC, Stomp Aqua 455 CS. Dość skutecznym sposobem zwalczania chwastów w roku siewu lucerny (w czystym siewie) jest ich wykaszanie na wysokości 10-15 cm. W następnych latach użytkowania wykonuje się bronowanie (na krzyż) wczesną wiosną i po każdym pokosie. Taki zabieg stymuluje wzrost lucerny, zwalcza niektóre chwasty i powoduje lepsze wykorzystanie stosowanych w tym czasie nawozów.

Fot. Katarzyna Szulc
Fot. Katarzyna Szulc

Lucernie trzeba dostarczać przede wszystkim potas (ok. 140 kg/ha) i fosfor (ok. 90 kg/ha). Potas podaje się przed ruszeniem wegetacji i po pierwszym pokosie. Nawozy powinno stosować się jak najszybciej po zebraniu pokosu, jednocześnie unikając rozsiania ich na mokre rośliny. W przypadku stwierdzenia niedoborów wapnia (niekorzystnie odbija się na brodawkowaniu) można pogłówne zastosować nawożenie wapnem (np. dolomitem) w dawce do 2 t/ha. Na glebach o średniej zasobności w magnez należy rozsiać siarczanem magnezu w dawce do 50 kg/ha. Przy niskiej zasobności gleby w ten pierwiastek wysokość nawożenia podnosimy do 100 kg/ha, rozsiewając w 2-3 dawkach, po zbiorze kolejnych pokosów. Niedobory mikroelementów uzupełnia się odpowiednimi nawozami dolistnymi ok. 2 tygodnie po zbiorze pokosu.

OSTATNI POKOS LUB WYPAS

Najwięcej (30-50 proc.) lucerny zamiera w pierwszym roku po założeniu lucernika, kiedy rośliny są jeszcze młode. Z tego względu ostatni pokos lub wypas lucernika przeprowadza się do końca września. Późniejsze koszenie lub wypasanie może zmniejszyć trwałość lucerny. Późno ścięte rośliny mogą nie zdążyć przed nadejściem zimy nagromadzić w szyjkach korzeniowych dostatecznych ilości węglowodanów niezbędnych do dobrego przezimowania i odrastania na wiosnę. W puste miejsca wsiewa się koniczynę lub trawy, żeby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się chwastów, które obniżają plony zielonki i jej wartość. Taki podsiew przedłuży okres użytkowania plantacji. Do silnego wypadania lucerny z runi dochodzi też podczas zim bez pokrywy śnieżnej.