W Poznaniu i w Dymaczewie Nowym odbyła się międzynarodowa konferencja „Kukurydza, sorgo – produkcja, wykorzystanie, rynek”. Zorganizował ją Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Polski Związek Producentów Kukurydzy (PZPK), Europejska Konfederacja Produkcji Kukurydzy (CEPM) oraz Francuska Federacja Produkcji Nasion Kukurydzy i Sorgo (FNPSMS). Konferencję podzielono na kilka paneli tematycznych, m.in.: na problemy nasiennictwa kukurydzy, systemy i metody uprawy kukurydzy, ochrona plantacji, produkcja i wykorzystanie pasz z kukurydzy oraz możliwości uprawy i wykorzystania sorgo.

Ocieplenie klimatu

Magister Katarzyna Mizak z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach przedstawiła zmiany warunków termicznych dla uprawy kukurydzy w Polsce. Wzrost uprawy kukurydzy w północnej Polsce w ostatnich dwóch dekadach spowodowany jest wzrostem temperatury i ociepleniem klimatu. Dlatego należy opracować nowe zalecenia dla rolników. W ciągu ostatniego stulecia temperatura w Polsce wzrosła o mniej więcej 1st.C , a w ciągu ostatnich 20 lat rośnie o 0,3 st.C na dekadę. Dla uprawy kukurydzy największe znaczenie ma ocieplenie w miesiącach wiosennych i letnich, dzięki czemu roślina może być wysiewana wcześniej. W dotychczasowych opracowaniach mówiło się, że kukurydzę można wysiewać, gdy temperatura gleby na głębokości 10 cm wynosi 10 st.C. Według ostatnich badań siew współczesnych odmian kukurydzy można prowadzić, gdy temperatura gleby osiągnie już tylko 8 st.C. W latach 1941–1990 w najcieplejszych rejonach kraju siew kukurydzy wykonywano od 21 kwietnia, a od 2001 r. już od 16 kwietnia. Na większości pozostałych obszarów w latach 1941–1990 siew przeprowadzano po 26 kwietnia, natomiast, jak wynika z badań, od 2001 r. po 21 kwietnia. Przedstawiona analiza nie uwzględnia ryzyka wystąpienia późnych wiosennych przymrozków po terminie siewu.

Katarzyna Mizak mówiła też o dojrzewaniu kukurydzy. W latach 1941–1990 obszary, na których istniało prawdopodobieństwo, że kukurydza FAO 270 dojrzeje, ograniczały się do kilku niewielkich terenów na Dolnym Śląsku i w Kotlinie Sandomierskiej. Obecnie natomiast jest to możliwe na 80 proc. terytorium kraju. Obserwowane zmiany warunków klimatycznych wskazują, że głównym problemem w uprawie kukurydzy nie są jednak warunki termiczne, a coraz częściej występujące niedobory wody.

Etapy rozwoju

Profesor Witold Grzebisz z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu mówił o roli składników mineralnych w uzyskiwaniu wysokich plonów kukurydzy. W Polsce potencjał plonotwórczy wynosi 20 t/ha, rzeczywistość jest jednak inna. Przeciętnie uzyskuje się plon 3 razy mniejszy, który cechuje się wahaniami sezonowymi, od kilku do 10 t ziarna z hektara. Przyczyną takich zmian są nie tylko zmienne wahania ilości wody w różnych latach, ale głównie niedostateczne zaopatrzenie w składniki pokarmowe zarówno z gleby, jak i z nawozów – powiedział prof. Grzebisz. Wpływ na to ma także uprawa kukurydzy na stanowiskach o niskiej produktywności, na glebach naturalnie ubogich w składniki pokarmowe, zbyt kwaśnych (przeważnie pH poniżej 5,5), a także na glebach zdegradowanej żyzności naturalnej. Niższe od możliwych plony uzyskuje się też w wyniku niedostosowania systemu nawożenia do potrzeb ilościowych.

Wegetację kukurydzy zdaniem prof. Witolda Grzebisza dzieli się na cztery etapy:

  1. pierwszy etap to formowanie głównych organów (od wschodów do fazy 5. liścia). Kształtuje się wtedy system korzeniowy i organy pobierające wodę i składniki pokarmowe. W tym okresie ważna jest zwłaszcza dostępność fosforu, azotu azotanowego, a także brak czynników ograniczających wzrost, jak np. pH poniżej 5,5. Obecność cynku dodatkowo stymuluje rozwój korzeni;
  2. w drugim etapie kształtuje się pierwotna struktura plonu. Trwa on od 6. do 12. liścia, kiedy zawiązują się kolby i ustala się liczba rzędów w kolbie. Ważna jest intensywność pobierania azotu, pod warunkiem dobrego zaopatrzenia stanowiska w potas;
  3. w trzecim etapie ustala się ostateczna struktura plonu (od 3 tygodni przed kwitnieniem do tygodnia po kwitnieniu). Ustala się wtedy końcowa liczba ziarniaków w rzędzie, co jest ściśle związane z długością kolby. Najważniejsze funkcje spełnia wtedy potas, bor, cynk i azot;
  4. etap czwarty jest związany z akumulacją skrobi przez ziarniaki kukurydzy. Zależy to od ilości azotu w glebie i od czynników wewnętrznych rośliny kształtujących aktywność fotosyntetyczną liści.

Źródło: "Farmer" 09/2008