Przewódki to odmiany zbóż, które mogą być wysiewane zarówno jesienią, jak i wiosną. W obu tych terminach siewu wytwarzają kłos i ziarno. Odmiany ozime zbóż wysiane wiosną nie wydadzą ziarna, jeżeli nie przejdą jarowizacji (stanu niskich temperatur), która jest niezbędna, aby przejść z fazy rozwoju wegetatywnego w generatywny. Jarowizacja dla takich odmian odbywa się przez kilka tygodni w temperaturze bliskiej 0ºC. Nawet chłodną wiosną tak niska temperatura nie utrzymuje się przez kilka tygodni. Nie oznacza to oczywiście, że zboża jare nie przechodzą jarowizacji. Przechodzą, tylko proces ten odbywa się w znacznie wyższej temperaturze i w krótszym czasie. Zboża jare wysiane jesienią przy ostrzejszych zimach wymarzają. W ostatnich latach zimy są jednak bardzo łagodne i rolnicy ryzykowali siew niektórych odmian pszenicy jarej i pszenżyta jarego. Kolejnym powodem rozpowszechnia się uprawy odmian przewódkowych zbóż są coraz bardziej dotkliwe susze wiosenno-letnie, na które zboża jare są wyjątkowo wrażliwe, co odczuwają rolnicy dotkliwie w tym roku. Zboża ozime są mniej podatne na niedobory wody, bo mogą czerpać z zapasów wody pozimowej. Dlatego przy siewie jesiennym uzyskuje się najczęściej wyższe plony ziarna.

Uprawa odmian przewódkowych jest oczywiście łatwiejsza w zachodniej części kraju ze względu na łagodniejsze zimy. Często w tym rejonie brakuje wody wiosną i latem. Większe ryzyko uprawy jest natomiast na wschodzie, bo zimy są zwykle ostrzejsze.

Przykłady odmian przewódkowych pszenicy jarej i pszenżyta jarego wysianych zarówno jesienią, jak i wiosną można było zobaczyć i porównać podczas targów Agro-Tech, które odbyły się w czerwcu w ODR w Minikowie (Kujawsko-Pomorskie). Na poletkach zaprezentowano odmianę pszenżyta jarego Mieszko (Hodowla Roślin Strzelce) i trzy odmiany pszenicy jarej: Tybalt (odmiana holenderska), Koksa i Nawra (obie z Hodowli Roślin Strzelce). Rośliny z siewu jesiennego były oczywiście bardziej zaawansowane we wzroście i silniej rozwinięte.

Odmiana Mieszko w ubiegłym roku wysiana wiosną plonowała najwyżej w doświadczeniach PDO przy intensywniejszej agrotechnice. Jest dość odporna na wyleganie, mimo że rośliny są wysokie. Ziarno odznacza się dość dużą odpornością na porastanie w kłosie i średnią liczbą opadania. W ostatnich dwóch latach odmiana Mieszko wysiewana jesienią plonowała tak jak odmiany ozime, ale wcześniej od nich dojrzewała.

Nawra i Koksa to starsze odmiany pszenicy jarej, w związku z tym ustępują w plonowaniu odmianom młodszym. Rośliny Nawry są niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Ziarno natomiast charakteryzuje się dużą do bardzo dużej liczbą opadania. Rośliny Koksy są przeciętnej wysokości, o średniej odporności na wyleganie. W wypadku tej odmiany liczba opadania jest bardzo duża.

Specjaliści radzą, aby przewódki wysiewać wtedy, gdy na uprawę formy ozimej jest za późno. Na przykład w wypadku pszenicy w Centralnej Polsce będzie to po 15 października. Niecelowy i szkodliwy jest natomiast siew wcześniejszy, bo rośliny nadmiernie rozwiną się przed zimą i w razie większych mrozów wymarzną. Jednocześnie trzeba o 30 proc. zwiększyć ilość wysiewu w stosunku do terminu wiosennego.

Źródło: Farmer 14/2008