Pryszczarek zbożowiec to ciemnowiśniowa muchówka o długości około 5 mm. Składa jaja w złożach na dolnej i górnej stronie blaszki liściowej. Jaja są czerwonopomarańczowe o długości około 0,3 mm. Po około 8 dniach wylęga się larwa, która żerują na źdźbłach. Dorosła larwa ma barwę ceglastą i osiąga długość 4-5 mm. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie pryszczarka zbożowca. Żerowanie larw przyczynia się do zahamowania wzrostu poprzez skrócenie źdźbła i kłosa. W miejscach żerowania larw powstają charakterystyczne zgrubienia. Porażone rośliny przedwcześnie dojrzewają i tworzą słabo wypełnione ziarno.

W zbożach warto wystawić żółte naczynia lub żółte tablice lepowe, które pozwolą na obserwacje intensywności nalotów szkodnika. Tablice i naczynia należy przeglądać co 2 dni, licząc odłowione muchówki pryszczarka. Stwierdzenie powyżej 10 odłowionych owadów w jednym naczyniu lub zwiększenie się o więcej niż 10 liczby muchówek na jednej tablicy jest sygnałem do wykonania zabiegu chemicznego. Obserwacje można też prowadzić bezpośrednio na roślinach. Wówczas należy zebrać z różnych części pola od 100 do 150 źdźbeł. Stwierdzenie jaj na przynajmniej 25 proc. tych źdźbeł lub stwierdzenie średnio na zbożach ozimych 15 jaj na 1 źdźbło, a na jarych 5 jaj na źdźbło jest podstawą do wykonania zabiegu chemicznego.

Zabieg ochronny najlepiej wykonać po około tygodniu po obserwacji szczytu nalotu. Najczęściej zboża ozime są wówczas w fazie strzelania w źdźbło. Po upływie tego okresu wylęgłe z jaj larwy wchodzą pod pochwy liściowe zbóż, i co za tym idzie utrudnione jest działanie insektycydu.

Aktualnie brakuje zarejestrowanych preparatów skierowanych przeciwko pryszczarkom w zbożach. Populację szkodnika można ograniczać przy okazji późniejszych zabiegów insektycydowych skierowanych przeciwko skrzypionkom czy mszycom.