• Na temat III dawki azotu rozmawiamy z prof. Witoldem Szczepaniakiem z UP w Poznaniu.
  • Naukowiec zwraca uwagę na kilka ważnych kwestii, które należy rozważyć zanim zdecydujemy się na aplikację nawozów w tym sezonie.  

Farmer: W wielu przypadkach łany pszenicy wyglądają na dobrze odżywione. Wilgoć i coraz wyższe temperatury będą sprzyjać mineralizacji materii organicznej, z której to pochodzić będzie kolejna pula azotu. Jak zatem podejść do zagadnienia III dawki azotu w pszenicy ozimej i czy zawsze jest ona potrzebna?

Prof. Szczepaniak: Należy mieć na uwadze, że w praktyce może wystąpić sytuacja, że azot, który został zastosowany do tej pory w nawozach mineralnych wraz z azotem glebowym wystarczy do pokrycia potrzeb pokarmowych łanu do końca wegetacji. Zatem zanim podejmiemy decyzję o stosowaniu trzeciej dawki, to w pierwszej kolejności trzeba ponownie oszacować plon ziarna, który jesteśmy w stanie uzyskać w warunkach naszego gospodarstwa (w tym celu trzeba uwzględnić gęstość łanu, ogólną kondycję roślin, ich odżywienie oraz warunki pogodowe), a następnie określić potrzeby pokarmowe łanu (pod założony plon) i odnieść się do azotu już zastosowanego, tj. dawki pierwszej i drugiej, gdyż nawożenie tym składnikiem zawsze należy traktować całościowo, tzn. ilość azotu, która została już zastosowana rzutuje na późniejsze stosowanie tego składnika.

Stąd też przykładowo jeśli wczesną wiosną założyliśmy, że chcemy uzyskać plon ziarna na poziomie 8 t/ha to zapotrzebowanie pszenicy jakościowej na azot dla tej wysokości plonu w przybliżeniu kształtuje się na poziomie 240 kg N (8t x 30kg N - pobranie jednostkowe). Następnie jeśli hipotetycznie założymy, że rośliny będą miały do dyspozycji 60 kg N z gleby to potrzeby nawozowe względem tego składnika wynoszą 180 kg N. Następnie jak już wspomniano w celu oszacowania dawki trzeciej od potrzeb nawozowych należy odjąć ilość składnika już zastosowanego, która w roku obecnym w dwóch pierwszych dawkach w zależności od plantacji dla założonego plonu wahała się zwykle w granicach 120 do 160-180 kg N. Z przedstawionego wyliczenia wynika, że niektóre gospodarstwa mogą już mieć zastosowaną docelową ilość azotu.

Kiedy można zrezygnować z podania III dawki azotu, a kiedy taki zabieg może okazać się niezbędny?

- W kolejnym etapie przed zastosowaniem trzeciej dawki należy ponownie oszacować przewidywany plon ziarna. Przykładowo jeśli założymy, że w wyniku niekorzystnych warunków w okresie wiosennym zakładany potencjał plonotwórczy łanu zmniejszył się z 8 do 6-7 ton to jak wynika z przyjętych założeń ilość zastosowanego azotu powinna tym bardziej pokryć potrzeby pokarmowe łanu dla tego poziomu plonu, jak i zapewnić jego odpowiednią jakość. Natomiast w sytuacji, gdy potencjał plonotwórczy się nie zmienił a zastosowaliśmy dolne nawożenie w podanym powyżej zakresie (lub niższe) a także gdy wiosną planując nawożenie podeszliśmy zbyt „ostrożnie” a sytuacja na polu mile nas zaskoczyła i możliwe jest osiągnięcie większego plonu niż początkowo zakładaliśmy to stosowanie dawki trzeciej jest wręcz niezbędne. Gdyż tylko jej zastosowanie umożliwi pokrycie potrzeb pokarmowych, co w sprzyjających warunkach pozwoli roślinom z jednej strony zrealizować ich potencjał plonotwórczy a z drugiej wytworzyć zadowalający rolnika poziom białka.

Mamy raczej dobrą wilgotność gleby, sprzyjającą rozpuszczeniu się granul nawozowych. Są także opady, które finalnie pomogą w przemieszczaniu się jonów w głąb profilu. Kiedy i w jakiej wysokości należy podać azot?

Należy tu także zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. W roku obecnym rozważając zastosowanie trzeciej dawki należy zauważyć, że póki co mamy chłodną wiosnę, co nie sprzyja mineralizacji azotu organicznego. Zatem dopływ azotu z tego źródła jest generalnie mniejszy niż w latach poprzednich.
Trzecią dawkę (szczególnie, kiedy możliwe jest uzyskanie wysokich plonów i znacznie przekracza ona 40-50 kg N/ha) można podzielić na dwie, tj. 2/3 zastosować w fazie pojawienia się liścia flagowego (BBCH 39) lub nawet liścia podflagowego (BBCH 37) i 1/3 na początku kłoszenia (BBCH 49-51). Przy czym drugą część stosuje się tylko w przypadku, gdy nadal utrzymują się optymalne warunki pogodowe. Przy mniejszym nawożeniu praktykuje się aplikację jednorazową w okresie BBCH 37-51. Jednakże, gdy gospodarujemy na terenach z cyklicznymi suszami wskazane jest wcześniejsze zastosowanie nawozu w kierunku BBCH 39 (BBCH 37).

Wcześniejsza aplikacja jest również wskazana w sytuacji, gdy rośliny są w słabszej kondycji, a także niskiej podaży azotu z bieżącej mineralizacji, co generalnie ma miejsce w roku obecnym.

Jednocześnie trzeba pamiętać, że nawożąc zboża trzecią dawką azotu bardzo ważny jest odpowiedni dobór nawozu azotowego. Wskazane jest stosowanie nawozów zawierających przynajmniej część azotu w formie saletrzanej (NO3-), co sprawia, że zastosowany składnik jest względnie szybko pobierany przez rośliny.

Dziękujemy za rozmowę.