Tańsza kukurydza

Kukurydzę najlepiej uprawiać po roślinach okopowych, strączkowych i rzepaku. Najczęściej jednak uprawia się ją po zbożach w drugim lub trzecim roku po oborniku. Im później kukurydza przychodzi po zastosowaniu obornika, tym gorzej. Może także być uprawiana w monokulturze, jednak nie dłużej niż przez cztery lata ze względu na nagromadzenie chorób (przede wszystkim głowni guzowatej), szkodników oraz wzrost jednostronnego zachwaszczenia (głównie chwastami prosowatymi).

Nawożenie
Nawozy fosforowo-potasowe wysiewa się jesienią przed orką przedzimową. Jednak na glebach lżejszych nawozy potasowe lepiej jest wysiać wiosną, przed doprawieniem roli pod siew. Z nawozów fosforowych najlepsze są superfosfaty, a z potasowych – sole potasowe, siarczan potasu i kainit.

Na glebach cięższych najlepsze jest zastosowanie pełnej dawki azotu w formie mocznika przed siewem kukurydzy. Mniej polecana jest saletra amonowa. Na glebach zasadowych można zastosować siarczan amonu. Na glebach lżejszych połowę całkowitej dawki azotu można wnieść przedsiewnie, a resztę pogłównie – od wschodów do osiągnięcia przez kukurydzę wysokości 20–30 cm. Do nawożenia pogłównego stosuje się nawozy saletrzane i saletrzano-amonowe. Można także używać mocznika, ale krótko po wschodach, gdy można go wymieszać z glebą podczas bronowania. Podczas chłodnej wiosny dobre efekty daje nawożenie rzędowe fosforanem amonu podczas siewu.

Odmiany
Pomocą w wyborze najlepszej dla danego regionu odmiany są wyniki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. W latach chłodnych odmiany późniejsze mogą nie dojrzewać. Wybór wcześniejszego mieszańca zmniejsza ryzyko uprawy i pozwala uzyskać większy udział kolb w plonie. Dobierając odmianę, trzeba zwracać uwagę także na zawartość suchej masy w całych roślinach i plon suchej masy całych roślin.

Warto zastanowić się nad nowymi odmianami. Są odporne na wiosenne chłody, a poza tym łodygi i liście pozostają zielone aż do dojrzałości pełnej. Odmiany tego typu nie wylegają przed zbiorem i nie są porażane przez grzyby. Można je zbierać na kiszonkę na początku dojrzałości pełnej, co pozwala maksymalnie wykorzystać ich możliwości plonotwórcze. Część z nich wytwarza cieńszy rdzeń, który gromadzi mniej wody, szybciej ją oddaje podczas dojrzewania oraz ułatwia omłot. Poza tym ziarno ma dogodniejszy udział części mączystej i szklistej, a szersza korona umożliwia sprawniejsze oddawanie wody. Trzeba zwrócić uwagę także na odporność na szkodniki. W rejonach silnego zagrożenia należy wysiewać mieszańce odporniejsze na omacnicę prosowiankę (np. Ainergy, Anjou 219 i 258, Arobase, Fatima, Gavott, Haiti, LG 3225, Phobos, PR38R92, Romario).

Do wysiewu trzeba używać wyłącznie nasion kwalifikowanych, pochodzących z pewnego źródła. Znajdujący się na rynku materiał siewny jest najczęściej zaprawiany preparatami grzybobójczymi i repelentami przeciwko ptactwu. Można też kupić nasiona zaprawione zaprawami: Gaucho 600 FS, Zaprawa Marshal 250 DS i Mesurol 500 FS, chroniącymi przed ploniarką zbożówką.

Siew
Kukurydzę powinno się siać, gdy gleba na głębokości 6–8 cm ogrzeje się do temperatury 8–10 st.C. W rejonie południowo-zachodnim przypada to zwykle na 20–30 kwietnia, południowo-wschodnim – 25 kwietnia–5 maja, a w pozostałych rejonach do 10 maja. Siewy zbyt wczesne przedłużają wschody kukurydzy, nasiona są uszkadzane przez choroby i szkodniki, a późniejsze – obniżają plon ziarna. Siew kukurydzy na początku optymalnego terminu ogranicza uszkodzenia powodowane przez ploniarkę zbożówkę. Siewy należy rozpoczynać od gleb piaszczystych. Gęstość siewu zależy od kierunku uprawy i powinna ściśle odpowiadać zaleceniom producenta materiału siewnego. Kukurydzę lepiej jest siać rzadko niż zbyt gęsto, gdyż jest rośliną światłolubną. Trzeba pamiętać też, że kukurydza jest rośliną jednokolbową. Wytworzenie drugiej lub trzeciej kolby jest nadmiernym obciążeniem dla rośliny i oznacza straty plonu. Średnia obsada kukurydzy na ziarno wynosi 9 roślin na mkw. Na glebie bardzo dobrej i przy optymalnym uwilgotnieniu obsada może być większa i wynosić 10 roślin/mkw., a gdy jest sucho – 7–8 szt./mkw. Nadmierna obsada obniża plon ziarna i kolb.

Siew punktowy musi zapewnić równomierne rozmieszczenie nasion. W innym wypadku może dochodzić do wzajemnego zacieniania się roślin, a w miejscach nie zajętych przez rośliny będą łatwiejsze warunki do rozwoju chwastów. Redlice siewnika powinny być ostre, by nasiona wpadły w klinowatą redlinę, co decyduje o równomierności rozmieszczenia nasion w rzędzie. Należy wymieniać je po zasianiu 200 hektarów. System kół ugniatających ustawionych w kształcie litery V dodatkowo ugniata glebę z boku nasion, co powoduje przyspieszenie wschodów. Zalecany jest siew wolniejszy, bo ziarniaki toczą się w śladach redlic. Jeśli na 1 m2 wysiewa się 10 ziaren prędkość siewu może wynosić 10 km/h., a gdy 5 ziaren – 5 km/h.

Głębokość siewu zależy od jego terminu i rodzaju gleby. Przy siewach wcześniejszych i na cięższych glebach powinna być mniejsza (na 4–5 cm), a przy siewach późniejszych i na lżejszych glebach większa (na 7–8 cm).

Ochrona
Przy dużym zachwaszczeniu plony kukurydzy mogą zmaleć nawet o 70 proc. Kukurydza jest najbardziej wrażliwa na zachwaszczenie od wschodów do fazy 4–6 liści. Najbardziej uciążliwymi chwastami w uprawie kukurydzy są: komosa biała, szarłat szorstki, tobołki polne, gorczyca polna, rdesty, tasznik pospolity oraz chwastnica jednostronna. Dobór herbicydów musi uwzględniać rodzaj i stopień zachwaszczenia oraz termin wykonania zabiegu.

Nieterminowo wykonany oprysk przeciwko chwastom nie tylko nie będzie skuteczny, ale może również uszkodzić kukurydzę. W wypadku stosowania przez kilka lat na jednym polu herbicydów triazynowych istnieje prawdopodobieństwo występowania na nim polu chwastów uodpornionych na triazyny (komosa biała, szarłat szorstki). W takiej sytuacji na przykład herbicyd Primextra Gold 720 SC może nie być w pełni skuteczny w niszczeniu chwastów odpornych na triazyny (mimo że preparat ten został wycofany 10 września 2005 r., można go będzie stosować w kukurydzy jeszcze do końca 2007 r.). Z kolei w wypadku zastosowania preparatu Titus 25 WG na nowych odmianach kukurydzy należy skontaktować się z producentem, gdyż istnieje możliwość wystąpienia objawów fitotoksyczności. Natomiast w wypadku stosowania środka Milagro 040 SC w warunkach niekorzystnych dla wzrostu i rozwoju kukurydzy po zastosowaniu środka mogą wystąpić przemijające zniekształcenia liści, przebarwienia oraz wstrzymanie wzrostu roślin. Szczególnie silnie mogą reagować odmiany kukurydzy: Contessa, Fart, Frida, Koka, Melina, Mieszko, Mona i Trophee.

Plantację kukurydzy trzeba często lustrować, aby w terminie podjąć decyzję o zwalczaniu patogenów. Należy brać pod uwagę próg szkodliwości. Nie należy wykonywać zabiegu, gdy próg ekonomicznej szkodliwości nie zostanie przekroczony.

Możliwości zwalczania chorób kukurydzy podczas wegetacji są bardzo ograniczone, ponieważ nie ma zarejestrowanych fungicydów. Dlatego trzeba wysiewać odmiany wcześniejsze (o mniejszej liczbie FAO), które przez krótszy czas narażone są na infekcję. Należy unikać uszkadzania roślin podczas zabiegów pielęgnacyjnych, bo to ułatwia zakażenie. W wypadku wystąpienia na plantacji głowni guzowatej, niedojrzałe guzy należy obłamywać i palić.

Na wielkość i jakość plonu kukurydzy największy wpływ ma:

• uprawa: 40 proc.
• pogoda: 30 proc.
• odmiana: 30 proc.

Progi szkodliwości dla szkodników kukurydzy (Źródło: Mrówczyński i in. 2005)

• drutowce - 2–8 larw na 1 mkw. pola (przed siewem kukurydzy)
• lenie 10 - larw na 1 mkw. (po wschodach kukurydzy)
• mszyce - 300 mszyc na roślinie (od fazy kwitnienia)
• omacnica prosowianka - 6–8 złóż jaj na 100 roślinach (faza wiechowania) lub gdy w poprzednim roku było uszkodzone: 15 proc. roślin kukurydzy uprawnej na ziarno lub 30–40 proc. roślin uprawianych na kiszonkę,
• ploniarka zbożówka - 1 larwa na roślinę lub uszkodzenie 15 proc. roślin (od wschodów do fazy 4 liści),
• rolnice 1 gąsienica na 2 mkw. pola (wschody kukurydzy); 1–2 gąsienice po III wylince na 1 mkw. pola (faza 5–6 liści).  

Źródło: "Farmer" 02/2006