Podstawowym parametrem określającym jakość nasion kukurydzy jest laboratoryjna zdolność kiełkowania (LZK). Podczas jej oznaczania warunki do kiełkowania są bardzo korzystne. Analiza jest przeprowadzana w jednakowych, sterylnych, dobrze nawilżonych komorach o kontrolowanej temperaturze powietrza (25 st.C), a więc w warunkach sztucznych, które prawie nie występują w polu. Dlatego LZK określa maksymalną ilość nasion w partii zdolnych do wytworzenia rośliny. Dla ogromnej części partii wartość LZK znacznie przewyższa rzeczywiste wschody polowe.

Partie nasion o tej samej laboratoryjnej zdolności kiełkowania, wysiane w tych samych warunkach polowych, mogą znacznie różnić się wschodami polowymi, dlatego wprowadzono pojęcie wigoru nasion. Wigor nasion jest sumą całkowitą tych właściwości nasion, które określają poziom aktywności i zachowanie się nasion podczas kiełkowania i wschodów siewek. Od wielkości wigoru zależą: polowa zdolność wschodów, ich liczebność, szybkość i równomierność.

Nasiona odznaczające się dużym wigorem charakteryzują się szybkimi i równomiernymi wschodami polowymi. Mały wigor powoduje, że wschody są osłabione, wolne i rozciągnięte w czasie. Wigor decyduje nie tylko o wielkości plonu, ale przede wszystkim o wyrównaniu morfologicznym roślin, co wpływa na wielkość strat podczas zbioru mechanicznego.

Pomiar wigoru jest szczególnie ważny wtedy, gdy nasiona wysiewane są w niekorzystnych warunkach lub po siewie wystąpi niska lub wysoka temperatura, duże opady lub zaskorupienie. Nasiona o wysokim wigorze wolniej się starzeją, czyli są mniej wrażliwe na niekorzystne warunki temperatury i wilgotności niż nasiona o niskim wigorze.

Chcąc zbadać wigor nasion kukurydzy, poddaje się je zimnemu testowi. Pozwala on na określenie możliwości kiełkowania nasion i wzrostu siewek w niskiej temperaturze i glebie bogatej w patogeny, głównie grzybowe, atakujące kiełkujące nasiona i wyrosłe z nich siewki. Test jest powszechnie stosowany w nasiennictwie kukurydzy. Jego wyniki są obowiązkowe dla kwalifikacji ziarna siewnego tego zboża w Austrii. Minimum kwalifikacyjne wynosi 85 proc.

Test polega na skiełkowaniu nasion w glebie pobranej z pola, na którym przez kilka lat była uprawiana kukurydza. Nasiona poddawane są działaniu stałej, niskiej temperatury (10 st.C) przez 6 dni, a później przenoszone są do warunków optymalnych (20 st.C), w których pozostają przez następne 7 dni. Po tym czasie liczy się siewki, które są w stadium 2-3 liści i ocenia się ich liczbę (wykształconych normalnie i nieprawidłowo), a wynik podaje w procentach. Zimny test w dużym stopniu odzwierciedla warunki, jakie najczęściej panują podczas wczesnych siewów kukurydzy: zimna, mokra gleba i obecność mikroorganizmów osłabiających wschody. Poza oceną potencjału wschodów polowych za pomocą tego testu można sprawdzić skuteczność zapraw fungicydowych oraz wybrać odmianę, która będzie dobrze kiełkowała w zimnej, mokrej glebie, czyli przy wczesnym terminie siewu. Można też z dużym przybliżeniem obliczyć ilość wysiewu, a więc rozstawę odległości między nasionami. Wadą zimnego testu jest jego słaba powtarzalność wynikającą z różnych gleb, stosowanych przez laboratoria.

Zimny test nie testem urzędowym, więc nie ma obowiązku jego przeprowadzania dla każdej partii nasion. Dlatego nie można oczekiwać, że na każdym świadectwie kwalifikacji nasion będą jego wyniki.

Jest często stosowany w niektórych firmach nasiennych do ustalania standardów jakości. Kupując nasiona warto się zainteresować, czy oferowana partia nasion została poddana zimnemu testowi. Taka informacja pozwala wybrać spośród dostępnego materiału siewnego ten o najlepszym wigorze, który wsparty prawidłową agrotechniką dobrze wschodzi w warunkach stresowych, które u nas występują bardzo często.Z chwilą przystąpienia do Unii Europejskiej nasiona importowane z krajów członkowskich są zaopatrzone w świadectwa kwalifikacji, wystawiane przez miejscowe urzędy zajmujące się kontrolą jakości nasion wprowadzanych do obrotu nasion. Od firmy wprowadzającej nasiona na polski rynek można oczekiwać tłumaczenia świadectwa kwalifikacji nasion wystawionego przez zagraniczny urząd kwalifikacji.

W uprawie kukurydzy stosuje się siew precyzyjny. Dlatego każda roślina wymaga stworzenia warunków, które pozwolą na jej optymalny i równomierny rozwój. Pierwszym krokiem jest zapoznanie się z informacjami podawanymi przez hodowców o docelowej obsadzie roślin poszczególnych odmian. Informacje te można znaleźć w broszurach z opisami odmian lub na stronach internetowych hodowców. Drugi krok to zapewnienie obsady roślin odpowiedniej do stanowiska, a przede wszystkim do możliwości magazynowania wody w glebie i zasobności w składniki pokarmowe. Zbyt duża obsada roślin podczas suszy doprowadza do konkurencji o wodę, co powoduje słabsze wykształcenie kolb, a to obniża plony ziarna lub jakość kiszonki. Przy dobrym zaopatrzeniu w wodę i zbyt dużej obsadzie dochodzi do nadmiernego wzrostu wegetatywnego roślin, co skutkuje często redukcją kolb. Ponieważ reakcje kukurydzy na dużą obsadę roślin są negatywne, należy zmniejszać ilość wysiewu. Jednak przy zmniejszaniu ilości wysiewu niezbędna jest dobra informacja o jakości wysiewanych nasion.

Odmiany kukurydzy o większej liczbie FAO mają większy potencjał plonowania. Dlatego rolnicy interesują się odmianami stosunkowo późnymi dla danego rejonu uprawy. Wiele gospodarstw obsiewa bardzo duże areały kukurydzy w stosunku do możliwości technicznych posiadanych siewników punktowych. Wymusza to konieczność wczesnego rozpoczęcia siewu kukurydzy, co wiąże się z ryzykiem uzyskania gorszych wschodów, wynikających ze zbyt niskich temperatur. Praktyka wskazuje, że także w optymalnym okresie siewu każdy dzień opóźnienia wpływa ujemnie na plon lub/i wilgotność w ziarnie lub zawartość suchej masy w kiszonce. Podczas siewu kukurydzy temperatura gleby powinna osiągnąć 8-10 st.C. Kukurydza ma wysokie wymagania cieplne, zarówno podczas wschodów, jak i w okresie wegetacji. Dlatego ważna jest pełna wiedza o jakości materiału siewnego kukurydzy.

Zalecana obsada kukurydzy wynosi (tys. szt/ha):
  • przy uprawie na ziarno i CCM - 70-100,
  • na kiszonkę - 90 - 120.
Do określania stadiów rozwojowych kukurydzy używane są inne skale niż przy zbożach podstawowych. Najpowszechniej jest stosowana niemiecka skala dwucyfrowa (BBA).

00. Kiełkowanie: 01 - suche ziarniaki; 03 - początek pęcznienia; 05 - korzonek zarodkowy wydostaje się z ziarniaka; 07 - koleoptyle wyrasta z ziarniaka; 09 - koleoptyle długości ok. 2,5 cm.

10. Wschody: 11 - koleoptyle pojawia się nad powierzchnią gleby, pierwszy liść zwinięty; 13 - początek rozwijania się pierwszego liścia; 15 - pierwszy liść rozwinięty; 17 - pierwszy liść rozwinięty, widoczny wierzchołek drugiego liścia; 19 - drugi liść rozwinięty.

20. Rozwój liści: 21 - trzeci liść rozwinięty; 22 - czwarty liść rozwinięty; 23 - piąty liść rozwinięty; 24 - szósty liść rozwinięty; 25 - siódmy liść rozwinięty; 26 – ósmy – jedenasty liść rozwinięty; 27 - dwanaście i więcej liści liść rozwiniętych.

30. Wydłużanie pędu: 31 - wyczuwalny pierwszy węzeł (kolanko); 32 - pierwszy węzeł widoczny; 33 - drugi węzeł wyczuwalny; 34 - drugi węzeł widoczny; 35 - trzeci węzeł widoczny; 36 - czwarty węzeł widoczny.

50. Wyrzucanie wiechy: 51 - początek wyrzucania wiechy; 53 - widoczny wierzchołek wiechy; 55 - pełnia wyrzucania wiechy; 59 - koniec wyrzucania wiechy.

60. Pylenie: 61 - początek pylenia; 65 - połowa wiech pyli; 67 - koniec pylenia.

70. Rozwój kolb: 71 - kolba widoczna; 73 - wysuwanie słupkowia z okryw kolby; 75 - słupkowie całkowicie wysunięte; 77 - początek zasychania słupkowia; 79 - słupkowie całkowicie zaschnięte.

80. Dojrzewanie: 81 - zawiązywanie ziarniaków; 82 - dojrzałość mleczna; 83 - dojrzałość woskowa; 84 - dojrzałość żółta; 85 - dojrzałość fizjologiczna (wilgotność 35-40proc.); 89 - łodygi suche.

Źródło: "Farmer" 04/2005