Zwierzęta i pasze na giełdarolna.pl

Odkrycia archeologiczne kości zwierząt o cechach charakterystycznych dla współczesnych przedstawicieli tej rasy, odnalezione w pobliżu osad znajdujących się nad jeziorami szwajcarskimi, datuje się na 4000 lat przed naszą erą. Jednak selektywną hodowlę rasy brown swiss zapoczątkowali szwajcarscy mnisi już w XX w., wybierając lokalne, szaro-brązowe okazy. Głównym ośrodkiem była północno-wschodnia część Szwajcarii, a szczególnie kanton Schwyz, którego nazwę przyjęto dla tego bydła. W nieco odizolowanych niemieckojęzycznych kantonach ukształtowała się natomiast rasa branuvieh. Do 1860 r. bydło tej rasy charakteryzowało się stosunkowo niewielkim kalibrem. Do zwiększenia jej kalibru najprawdopodobniej importowano zwierzęta z Niemiec. Bardzo często nazwy braunvieh i brown swiss stosuje się zamiennie, ale wielu doszukuje się między nimi różnic. Jednak tak naprawdę współczesne bydło szwajcarskie brunatne wywodzi się od bydła rasy brounvieh. Początkowo oryginalne szwajcarskie szwyce produkowały mleko i mięso, wykorzystywano je również do pracy w trudnym, górzystym terenie. W późniejszym okresie zaczęto niektóre osobniki doskonalić pod kątem użytkowości mlecznej i tak powstało bydło brown swiss.

ODPORNA RASA O CENNYCH WALORACH UŻYTKOWYCH

Kraj pochodzenia bydła szwajcarskiego brunatnego - Szwajcaria - charakteryzuje się szczególnie trudnymi warunkami gospodarowania. Ponad 25 proc. powierzchni kraju pokrywają skały, jeziora, rzeki i lodowce. Użytki rolne stanowią 3,2 mln ha, z czego 50 proc. stanowią łąki i pastwiska. Poza tym Szwajcaria słynie z produkcji wysokiej jakości serów pozyskiwanych z mleka krów wypasanych latem na wysokogórskich pastwiskach. Te niesprzyjające warunki ukształtowały rasę bydła, która charakteryzuje się wieloma niepowtarzalnymi cechami użytkowymi i funkcjonalnymi. Są to zwierzęta bardzo odporne, zdrowe, długowieczne, silne i łatwo adaptujące się do różnych warunków klimatycznych. Ponadto cechują się bardzo dobrą budową nóg i racic. Obecnie bydło tej rasy jest drugą pod względem liczebności rasą użytkowaną mlecznie na świecie, z populacją 8 mln sztuk objętych oceną użytkowości i ok. 14 mln osobników w populacji masowej.

Bydło brown swiss charakteryzuje się pięknym umaszczeniem - od jasnobrązowego, przez szary, aż do kremowego, którego cechą charakterystyczną jest ciemnoniebieska pigmentacja oczu chroniąca wzrok zwierzęcia przed ekspozycją na nadmierne promieniowanie słoneczne panujące w górach. Zwierzęta tej rasy mogą być zarówno rogate, jak i bezrożne. U osobników rogatych rogi są krótkie, o barwie jasnej zmieniającej się w ciemną w ich obwodowej części.

W wielu zakątkach świata hodowcy bydła mlecznego włączają osobniki rasy szwajcarskiej brunatnej do stad, aby poprawić jakość produkowanego mleka. Surowiec pozyskiwany od zwierząt tej rasy charakteryzuje się bardzo dobrym składem chemicznym, wysoką zawartością tłuszczu i białka i świetnie nadaje się do produkcji serów. Natomiast mocna budowa kończyn szwyców sprzyja ich długowieczności.

Według krajowego programu hodowlanego dla rasy brown swiss w Polsce jest to bydło o użytkowości mleczno-mięsnej. W Szwajcarii w 2011 r. krowy te osiągnęły średnią wydajność na poziomie 6984 kg mleka za 305-dniową laktację, o zawartości tłuszczu 4,03 proc. i 3,38 proc. białka, w Polsce w 2017 r. średnio 294 krowy osiągnęły produkcję 6720 kg mleka za laktację 305-dniową, o składzie 4,25 proc. tłuszczu i 3,53 proc. białka. Najlepsze stada uzyskują wydajności ponad 10 tys. kg mleka za laktację. Rasę Brown Swiss wyróżnia wysoka frekwencja genu kappa-kazeiny. Osobniki o genotypie BB stanowią ok. 31 proc. populacji. Stosunek tłuszczu do białka w ich mleku sprawia, że jest ono odpowiednie do produkcji serów wysokogatunkowych. Zwierzęta tej rasy mają bardzo dobrą płodność i łatwość wycieleń. Wcześnie dojrzewają i dobrze wykorzystują pasze objętościowe. Łatwo adaptują się do różnych warunków środowiskowych, potrafią przetrwać ograniczone lub ubogie żywienie. Wzorzec rasy uwzględnia wysokość w krzyżu krowy dorosłej na poziomie 136-140 cm. Kształt ciała zbliżony do prostokąta, profile mięśni wyraźnie zaznaczone. Umaszczenie charakterystyczne szaro-brązowe, w różnych odcieniach. Wokół czarnej śluzawicy jasna obwódka, jaśniejszy włos pojawia się też wewnątrz uszu. Cechą wyróżniającą są bardzo mocne racice, umożliwiające bezproblemowe poruszanie się w warunkach górzystych.

Wartym podkreślenia atrybutem bydła brown swiss jest również użytkowość mięsna. Dotyczy to szczególnie europejskiej populacji bydła tej rasy. Zwierzęta charakteryzują się dobrymi przyrostami dobowymi oraz lepszą w porównaniu do bydła holsztyńsko-fryzyjskiego wartością rzeźną.

CELE HODOWLANE DLA RASY

Celem programu hodowlanego dla rasy brown swiss w Polsce jest postęp genetyczny prowadzący do doskonalenia populacji krów w typie kombinowanym z przewagą cech mlecznych. Doskonaleniu podlegają cechy wpływające w zasadniczy sposób na poprawę opłacalności produkcji: wydajność mleka, wydajność białka, wydajność tłuszczu, cechy typu i budowy, ze szczególnym uwzględnieniem budowy wymienia i nóg, cechy funkcjonalne oraz cechy opasowe i rzeźne. Stosunek cech mlecznych do mięsnych powinien wynosić 60:40, przy czym dopuszcza się typ kombinowany mleczno-mięsny w proporcji cech mlecznych do mięsnych 50:50. Ważnym elementem pracy hodowlanej jest również zachowanie dobrych cech płodności i łatwości wycieleń, a także dobrej odporności na trudne warunki środowiskowe.

RASA PRZYDATNA DO KRZYŻOWANIA

W niemieckich badaniach mieszańce międzyrasowe z udziałem bydła brown swiss osiągnęły niewiele niższą niż bydło holsztyńsko-fryzyjskie wydajność mleka za laktację, charakteryzowały się jednak istotnie wyższą zawartością składników mleka. Wskaźnik martwo urodzonych cieląt był u nich niższy o 2 proc. w stosunku do krów HF. Głębokość wymienia i długość strzyków u krów mieszańcowych w ykazały większą predyspozycję do doju mechanicznego. Mieszańce z brown swiss charakteryzowały się większą zdrowotnością wymion, a te leczone na mastitis szybciej powracały do zdrowia. W eksperymencie uzyskano też większą wytrwałość laktacji u mieszańców (mierzoną jako relację całkowitej wydajności za laktację w stosunku do wydajności za 1-100 dni i 101-200 dni laktacji). Krzyżówki HOL x BS miały jednak znacznie większe spożycie energii niż HF, a przez to większe zużycie paszy na produkcję jednostki tłuszczu i białka.

Podsumowując, można stwierdzić, że bydło szwajcarskie brunatne to zwierzęta charakteryzujące się świetną produkcją mleka o ponadprzeciętnej jakości. Dodatkowe atuty tej rasy to łagodny temperament oraz bardzo dobra budowa nóg i racic, która pozwala na ich długie użytkowanie w stadzie. Zwierzęta te predestynowane są również do użytkowania w systemach pastwiskowych.