Indywidualne utrzymywanie cieląt w pomieszczeniach lub na zewnątrz wiąże się z poprawą zdrowia cieląt. Jednak zarówno prawodawstwo europejskie, jak i krajowe zachęca do grupowego trzymania zwierząt ze względu na ich dobrostan. Ponadto systemy utrzymania grupowego pozwalają na zmniejszenie nakładów pracy i wymagań przestrzennych. 

Postępowanie po zakupie cieląt

Obiekty, do których trafiają zwierzęta po przybyciu, powinny zapewniać wszystkim cielętom odpowiedni komfort, przestrzeń, wentylację oraz dostęp do wody i schronienie przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Zwierzę, które zachorowało, zostało zranione lub niepełnosprawne podczas podróży, powinno być odpowiednio leczone. Cielę powinno być rozładowywane w sposób, który powoduje jak najmniej cierpienia. Następnie należy je umieścić w osobnym kojcu z udostępnionym odpowiednim wyposażeniem, tj. woda, czysta ściółka itp. Podczas transportu cielęta często tracą na wadze z powodu braku pożywienia i wody. Może to prowadzić do odwodnienia, utraty elektrolitów i niskiego poziomu cukru we krwi. Aby temu przeciwdziałać, po 2-3 godzinach odpoczynku po transporcie cielętom należy podać dwa litry elektrolitów. Pomoże to zmniejszyć odwodnienie i zwiększyć apetyt lub zainteresowanie jedzeniem. Zastrzyk multiwitaminowy można również podać w ciągu pierwszych dwóch dni od przybycia i ponownie 10 dni później.

Szukasz artykułów potrzebnych w produkcji bydła? Sprawdź oferty na portalu Giełda Rolna! 

Ważny mikroklimat

Od początku cielęta powinny być utrzymywane w suchym i wolnym od przeciągów środowisku. Przeciąg jest uważany za obecny, jeśli prędkość wiatru przekracza 0,5 m/s w którymkolwiek z kojców dla cieląt. Przeciągi uderzające w cielęta powodują, że tracą one energię cieplną. Straty energii podwoją się, gdy prędkość wiatru wzrośnie powyżej 0,5 m/s. W pierwszym tygodniu życia należy zapewnić w pomieszczeniach da cieląt temperaturę >20°C. W praktyce wloty powietrza powinny znajdować się powyżej wysokości cieląt, a kojce należy rozplanować tak, aby napływające z zewnątrz powietrze nie było kierowane bezpośrednio na obszar leżenia cieląt. Przeciągi są szczególnie trudne do uniknięcia w budynkach o otwartych ścianach, w których nie można kontrolować wiatru. W takich budynkach zaleca się budowę tymczasowych ścian/schronisk, aby uniknąć niekontrolowanego wpływu wiatru na młode cielęta. W długich pomieszczeniach konieczne jest zainstalowanie przegród ograniczających przeciągi. 

Jakość materiału ściółkowego ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia ilości ciepła traconego przez przewodzenie z leżących cieląt. Ściółka w postaci słomy przewyższa inne materiały ściółkowe pod względem skuteczności jako izolator. Suche legowiska zapobiegają chorobom układu oddechowego cieląt w naturalnie wentylowanych pomieszczeniach.

Ściółka ze słomy powinna mieć co najmniej 15 cm głębokości i powinna być przez cały czas sucha. Do zapewnienia cielętom właściwych warunków do leżenia na sucho można również użyć wiórów drewnianych i zrębków z kory. Ważne są również czyszczenie, mycie i dezynfekcja pomieszczeń dla cieląt. Powinno to odbywać się regularnie i jest niezbędne między kolejnymi partiami cieląt. 

Kojce indywidualne

Indywidualne utrzymanie młodych cieląt w pierwszych kilku tygodniach ich życia może pomóc w zapobieganiu transmisji chorób zakaźnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami cielęta mogą być utrzymywane w indywidualnych kojcach do 8. tygodnia życia. Indywidualne kojce dla cieląt muszą spełniać określoną specyfikację, aby zoptymalizować ich wzrost, zdrowie i dobre samopoczucie. Każdy kojec dla cieląt stanowi odrębne mikrośrodowisko w całym obiekcie i musi spełniać określone standardy komfortu cieląt.

Jakie wymagania stawia się indywidualnym kojcom dla cieląt?

  • Szerokość kojca dla cieląt od urodzenia do 8. tygodnia życia musi być równa wysokości cielęcia w kłębie mierzonej w pozycji stojącej;
  • Długość kojca musi być równa długości cielęcia plus 10 proc. (mierzona od czubka nosa do ogonowej krawędzi kości kulszowej);
  • Zalecane jest, aby wymiary indywidualnego kojca dla cieląt nie były mniejsze niż 1,2 m szerokości x 1,7 m długości.

Jakie są wymagania dla kojców izolacyjnych?

Kojce izolacyjne są ważne, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby/zakażenia i umożliwić skuteczne leczenie chorego cielęcia. Obszar, gdzie zlokalizowane są kojce izolacyjne, powinien być oddzielony trwałą, litą przegrodą od przestrzeni, w której znajdują się cielęta zdrowe. Odrębnie przebiegać powinny również ciągi gnojowe i kanalizacyjne tak, aby nie przebiegały czy krzyżowały się z pozostałymi ciągami zaprojektowanymi dla pozostałych zwierząt.

Kojce izolacyjne powinny mieć zapewnione odpowiednie oświetlenie, wentylację bez przeciągów, a cielęta stały dostęp do wody. Kojce izolacyjne powinny mieć również osobne wejście, zwłaszcza gdy stanowią część innego budynku.

Grupowanie cieląt

Utrzymywanie cieląt w parach lub grupach, po urodzeniu, może zwiększyć przyrosty masy ciała i spożycie paszy stałej. Ponadto utrzymywanie grupowe wspomaga behawioralny i społeczny rozwój cieląt, zwiększając ich zdolność uczenia się i pozwalając im lepiej przystosować się do nowych warunków. 

Przestrzeń wymagana dla cieląt w kojcach grupowych różni się w zależności od ich masy ciała. Cielęta utrzymywane w małych grupach lub większych grupach wymagają 1,8 m2 powierzchni kojca i całkowitej powierzchni podłogi od 2,3 do 2,5 m2/cielę (wliczając korytarze paszowe). Minimalna dopuszczalna powierzchnia podłogi kojca na cielę wynosi 1,5 m2. W przypadku dużych stad odpowiednie jest pomieszczenie z dwoma rzędami kojców i centralnym przejściem. Przejścia nie powinny mieć mniej niż 1,2 m szerokości. Tabela 2 przedstawia rekomendowane powierzchnie dla cieląt o różnej masie ciała. 

Ciekawym aspektem odpoju cieląt jest wykorzystanie efektu konkurencyjności w trakcie grupowego odpoju cieląt po 14. dniu ich życia. Działania takie okazują się pozytywne nie tylko pod względem ograniczenia nakładów pracy, lecz także ilości pobieranego przez cielęta pójła. Okazuje się, że jeśli grupa jest jednorodna, ilość pobranego pójła przez cielęta nie różni się o więcej niż 10 proc. Oczywiście praktyki takie można stosować tylko w stadach, w których nie występują problemy zdrowotne związane z obecnością chorób zakaźnych, jak np. paratuberkuloza. 

Automatyczny system karmienia

Wdrożenie zautomatyzowanego systemu odpajania cieląt powoduje, że hodowcy mają tendencję do łączenia cieląt w duże grupy już w bardzo młodym wieku, co w praktyce oznacza, że cielęta chore lub z problemami są trudno identyfikowane. Ponadto cielęta mają tendencję do przebywania w grupach w osłoniętych miejscach w pomieszczeniach, co może powodować pogorszenie mikroklimatu i zwiększać ryzyko chorób. Aby zapobiec tym problemom, należy:

  • unikać używania bardzo długich kojców (długich i wąskich),
  • zapewnić dobry wewnętrzny przepływ powietrza.

Kojce wewnątrz czy na zewnątrz?

Odchów na zewnątrz odnosi się do systemów, w których cielęta są przez cały czas na zewnątrz lub mają możliwość swobodnego przemieszczania się między wybiegiem a otwartym budynkiem. Każdy system, jeśli jest dobrze zarządzany, będzie odpowiedni dla cieląt bez różnicy w wadze odsadzonej między tymi utrzymywanymi w pomieszczeniach lub poza nimi. Zdrowe cielęta z łatwością radzą sobie z temperaturą na zewnątrz, o ile otrzymują odpowiednią ilość energii i mają zapewnione suche, dobrze wyścielone i wolne od przeciągów schronienie i miejsce do leżenia. Systemy budek na zewnątrz są lepsze w zapobieganiu zapaleniu płuc w porównaniu do odchowu w pomieszczeniach. Poza tym budki wiążą się z niższą zachorowalnością i śmiertelnością cieląt. 

Kubatura pomieszczeń dla cieląt ma kluczowe znaczenie. Całkowita kubatura w cielętniku powinna wynosić co najmniej 7 m3 na cielę w momencie urodzenia i wzrastać do 10 m3, gdy zwierzę ma dwa miesiące. Im większa liczba cieląt w tej przestrzeni powietrznej, tym większe zagrożenie dla zdrowia. Cielę z chorobą układu oddechowego może wyrzucić z płuc do otaczającej atmosfery miliony zakaźnych drobnoustrojów. Dlatego zaleca się maksymalnie 50 cieląt w tej samej przestrzeni powietrznej. Natężenie światła w pomieszczeniach dla cieląt powinno wynosić co najmniej 50 luksów.

Wskazówki dotyczące tzw. zimnego wychowu:

  • Cielęta powinny mieć zadaszone schronienie,cprzy niskich temperaturach może być konieczne zwiększenie ilości podawanego mleka lub preparatu mlekozastępczego;
  • Jeśli cielęta mają być trzymane w kojcach indywidualnych na zewnątrz, należy je tam przenieść od razu;
  • Jeśli cielęta są przenoszone z pomieszczenia na zewnątrz, należy to zrobić przy dobrych warunkach pogodowych;
  • Dla młodych cieląt preferowanym materiałem ściółkowym jest słoma;
  • Budki dla cieląt powinny być umieszczone w miejscach osłoniętych przed wiatrem;
  • Regularnie należy przemieszczać budki na inne miejsca, jeśli podłoże pod nimi jest nadmiernie zanieczyszczone i brudne;
  • Wszystkie budki na zewnątrz powinny być odpowiednio wentylowane;
  • Minimalna powierzchnia to co najmniej 1,2 m2 na cielę.