Jak osiągnąć sukces w uprawie kukurydzy kiszonkowej? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie było tematem przewodnim konferencji zorganizowanej w tym tygodniu przez Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie i Polski Związek Producentów Kukurydzy w Poznaniu w ramach unijnego programu SeedsEU. Wydarzenie miało na celu ukazanie potencjału pasz kukurydzianych.

W spotkaniu wzięło udział 300 osób, wśród których zdecydowaną większość stanowili rolnicy. Uczestnicy mogli zdobyć wiedzę na temat najnowszych technologii w uprawie kukurydzy kiszonkowej. Omówiono również aspekty wpływające na proces kiszenia i przechowywania kiszonki z kukurydzy. Nie pominięto także przedstawienia możliwości pełnego wykorzystania potencjału kukurydzy w żywieniu bydła. 

Aktualna wiedza to podstawa

Wojciech Mojkowski, dyrektor Podlaskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, podkreślił, że temat spotkania jest bardzo istotny, ponieważ kukurydza w województwie podlaskim uprawiana jest na ok. 170 tys. ha, co stanowi ok. 10 proc. areału upraw kukurydzy w Polsce. Dyrektor PODR zaznaczył również, że w związku ze zmieniającymi się możliwościami i technologiami uprawy, jak również warunkami klimatycznymi, spotkania pozwalające zdobyć aktualną wiedzę w tym zakresie są szczególnie ważne.

Polska jest jedynym krajem UE, w którym produkcja kukurydzy się rozwija

Z kolei prof. dr hab. Tadeusz Michalski, prezes Polskiego Związku Producentów Kukurydzy w Poznaniu, podkreślił, że kukurydza jest „motorem napędowym produkcji mleka”, a sukces w hodowli bydła jest nierozerwalnie związany z sukcesem w uprawie kukurydzy kiszonkowej.

Profesor Michalski poinformował także, że Polska jest obecnie jedynym krajem UE, w którym produkcja kukurydzy się rozwija.

Jak wyprodukować dobrą kiszonkę?

Prof. Michalski przybliżył słuchaczom najważniejsze aspekty, który wpływają na produkcję kiszonki wysokiej jakości. Choć, jak zaznaczył na wstępie, jest to uzależnione od wielu czynników.

– Jak osiągnąć sukces w produkcji kiszonki z kukurydzy? Właściwie to można powiedzieć, że istotne są wszystkie etapy produkcji, od doboru odmiany po kontrolę silosu – zaznaczył ekspert.

– Szczególnie ważne jest dobór odmiany o odpowiedniej strukturze roślin. Obserwujemy nieustanny postęp, warto więc wybierać najlepsze i najnowsze odmiany. Jeśli ktoś uprawia 10-letnią odmianę, to w najlepszym przypadku nie idzie do przodu, a w większości przypadków traci – tłumaczył.

Kolejnymi, wymienionymi przez profesora, ważnymi aspektami, które należy zoptymalizować, aby uzyskać paszę wysokiej jakości były: odpowiednia zawartość suchej masy w zakiszanym surowcu, odpowiednia ilość cukrów i substancji buforujących, zbiór bez strat i właściwe rozdrobnienie plonu, dobre ubicie i możliwie szybkie napełnianie silosu, szczelne okrycie dla zapewnienia warunków beztlenowych, właściwa metoda i tempo wybierania - bez naruszenia struktury ściany, kontrola silosu i wybranych partii kiszonki pod kątem fermentacji wtórnej.

Ograniczenie strat z 30 proc. na 5 proc.

Dbałość o te aspekty pozwala nie tylko uzyskać dobrą i chętnie pobieraną przez zwierzęta paszę, ale i zminimalizować straty.

– Źle przygotowana kiszonka wiąże się ze stratami rzędu 30 proc., czasami nawet większymi. Oczywiście pewne straty pojawią się zawsze i nie sposób tego uniknąć, ale standardem jest 12 proc., a dobrzy rolnicy schodzą do poziomu 5-6 proc. Między 5 proc. a 30 proc. jest zdecydowana różnica, warto więc zainwestować nieco, żeby nie tracić aż tyle – mówił prof. Michalski.

Ochrona kukurydzy

Kukurydza jest jednym z tych gatunków, w przypadku których sukces w uprawie zależy od starannego przestrzegania zaleceń związanych z ochroną. Produkty Bayer w skutecznej ochronie kukurydzy przedstawił mgr Jacek Choromański z firmy Bayer. Prawidłowa pielęgnacja i metody zwalczania chwastów są warunkiem uzyskania obfitego i zdrowego plonu.

Prawidłowe kiszenie i przechowywanie

Podczas spotkania omówione zostały również kluczowe aspekty wpływające na proces kiszenia i przechowywania kiszonki z kukurydzy. Temat ten został przybliżony przez inż. Michała Brzozowskiego z firmy Magia.

Zaznaczył on, że w zakiszanym materialne znajduje się wiele pożytecznych mikroorganizmów, jednak poza nimi obecne są w nim również organizmy szkodliwe, które obniżają wartość pokarmową paszy. Większość z nich jest jednak unicestwiana przez niskie pH, w związku z czym tak ważne jest, żeby w procesie zakiszania zostało ono osiągnięte możliwie szybko.

Ekspert omówił wszystkie etapy zakiszania (tlenowy, fermentację, stabilizację oraz skarmianie).

– W ostatnim z tych etapów dochodzi do ekspozycji zakiszonego materiału na tlen, na skutek czego drożdże i pleśnie, które przetrwały proces, mogą się rozwijać, wykorzystując przy tym nawet do 50 proc. niestrukturalnych węglowodanów zawartych w kiszonce – mówił Brzozowski. – Jeśli nie zabezpieczymy odpowiednio kiszonki, to z 30 proc. zawartości skrobi może zostać 15 proc. – podkreślił.

Potencjał kukurydzy paszowej

Ciekawym punktem spotkania było również wystąpienie dra inż. Roberta Mikuły z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, pt. „Jak wykorzystać potencjał kukurydzy w żywieniu krów mlecznych”.

Najważniejszymi paszami „kukurydzianymi” w żywieniu wysokowydajnych krów mlecznych są kiszonka oraz ziarno suszone lub kiszone. Niestety, jak dodał ekspert, bardzo często obserwuje się wiele błędów popełnianych przez hodowców, które istotnie ograniczają możliwość wykorzystania potencjału tej paszy.

Omówił on poszczególne etapy produkcji kiszonki zwracając uwagę słuchaczy na ważne aspekty, od przygotowania silosu przed zbiorem zielonki począwszy.

Poruszył również kwestię terminu zbioru zaznaczając, że zarówno ze zbyt mokrej zielonki, o zawartości suchej masy poniżej 30 proc., jak i za suchej, w której zawartość suchej masy wynosi powyżej 40 proc., uzyskanie doskonałej kiszonki jest mocno ograniczone.

Warto uważnie wybierać inokulanty

Wskazał także, że przed rozpoczęciem zbioru zielonki należy również zastanowić się nad zastosowaniem dodatków kiszonkarskich. Zielonka z całych roślin kukurydzy zebrana w fazie woskowo-szklistej ziarna, o zawartości suchej masy około 35 proc., z reguły zawiera wystarczającą ilość cukrów prostych oraz bakterii kwasu mlekowego do prawidłowego zakiszenia i obniżenia pH do około 4,2, jednak świadomie dobrane inokulanty mogą zapewnić jej stabilność po rozpoczęciu skarmiania. Zastosowanie dodatków kiszonkarskich wydaje się być również uzasadnione w przypadku gdy kukurydza zebrana jest zbyt wcześnie, zawartość wody jest wyższa, a ziarniaki są niedojrzałe, jak tłumaczył.

– Musimy jednak pamiętać, że nie każdy inokulanty jest tak samo skuteczny. Warto wybierać renomowane produkty. Dobrze jest też sprawdzić jaka jest ilość jednostek tworzących kolonie, oraz jej stosunek do ceny. Bywa, że ten stosunek jest bardzo zróżnicowany – zaznaczył dr Mikuła.

Ocena efektów zakiszania

Podkreślił również, że ważna jest ocena efektów zakiszania, gdyż ze względu na dynamiczny przebieg fermentacji, kiszonki mogą charakteryzować się różną jakością i wartością pokarmową.

– Jeśli chcemy samodzielnie przesłać kiszonkę do laboratorium należy pamiętać o prawidłowym pobraniu próby, aby była ona reprezentatywna. Trzeba także szczelnie zapakować próbkę. Kolejnym ważnym aspektem jest uwzględnienie zmian zachodzących w przesyłanej próbie, szczególnie w miesiącach letnich. Wysyłka tuż przed weekendem nie jest dobrym wyborem, szczególnie jeśli paczka spędzi przez to kilka dni na poczcie – tłumaczył dr Mikuła.

Zagospodarowanie kukurydzy mokrej w żywieniu krów mlecznych

Z kolei mgr inż. Wojciech Han, kierownik Działu Żywienia firmy Skłodowski, omówił zalety związane z wykorzystaniem w żywieniu krów mlecznych kiszonego ziarna kukurydzy. Jak wyliczał, kiszone gniecione ziarno kukurydzy w dawce pokarmowej pozytywnie wpływa nie tylko na rozród oraz racice, ale i zwiększa wydajność oraz korzystnie działa na zdrowotność.

Plan Strategiczny WPR

Podczas spotkania, w ramach kampanii informacyjnej PODR Szepietowo – „Nowe możliwości wsparcia – poznaj PS WPR na lata 2023-2027”, Piotr Masłowski, kierownik Biura Działań Społecznych i Środowiskowych oraz Płatności Bezpośrednich OR ARiMR w Łomży, omówił nowe rozwiązania, zaplanowane w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej.

Konferencja ta była zapowiedzią „Krajowego Dnia Kukurydzy” zaplanowanego na 10 września 2023 r. w PODR Szepietowo.