Już powyżej 24oC i przy wilgotności powietrza na poziomie 70 proc. wysokowydajne krowy mleczne mogą odczuwać dyskomfort. Przy tym samym poziomie wilgotności i temperaturze wyższej o 5oC mówimy o stresie cieplnym. W takich warunkach krowy mają obniżony apetyt, co skutkuje zmniejszeniem wydajności mlecznej.
Najlepszą metodą zapobiegania stresowi cieplnemu w oborach jest stosowanie rozwiązań zapewniających dobry mikroklimat. Kluczową rolę w zapewnieniu wysokowydajnym krowom odpowiednich warunków środowiskowych odgrywa wymiana powietrza.
Wyposażenie pasywne
Do pasywnych elementów wyposażenia budynku, które pozwalają zmniejszyć ryzyko występowania stresu cieplnego, zaliczamy:
- ruchome kurtyny zamiast zabudowanych ścian bocznych,
- uchylne okna oraz świetliki,
- dużą kubaturę wynikającą z wysokich ścian budynku,
- dach pokryty izolowanymi materiałami, takimi jak np. płyty warstwowe.
Przykładem systemu kurtyn bocznych jest Vario Star, patent firmy Wolf System. W otworach okiennych w oborze przeciw ptactwu na stałe zamontowana jest siatka o dużych oczkach, w odpowiedni sposób ponaciągana i przymocowana do cokołów żelbetowych.
Następnie są dwie kurtyny, za pośrednictwem których można regulować przepływ powietrza.
Pierwszą z nich jest tzw. kurtyna półprzepuszczalna, jest wykonana w sposób zapewniający przepuszczalność ok. 50 proc. powietrza. Druga kurtyna to nieprzepuszczalna membrana.
Kurtyny można otwierać zarówno od góry, jak i od dołu, co pozwala na skonfigurowanie ustawienia do aktualnych wymagań.
Okna oraz świetliki, w które są wyposażone budynki, powinny być uchylne. Odpowiednie ich otwieranie powoduje ruch i grawitacyjną wymianę powietrza. Z kolei duża kubatura budynków pozwala na utrzymanie niższej (nocnej) temperatury w ciągu dnia poprzez zmniejszoną wymianę powietrza z otoczeniem. W zachowaniu optymalnej temperatury pomaga również izolacja dachu. Wysokie, niesklepione budynki zapewniają bydłu lepsze warunki niż obiekty starego typu, ponieważ najcieplejsze powietrze znajduje się kilka metrów nad ciałami zwierząt.
Urządzenia aktywne
Jednak podczas upałów powyższe rozwiązania mogą nie wystarczyć. Dlatego coraz popularniejsze staje się montowanie w budynkach urządzeń działających aktywnie. Znajdują one zastosowanie także podczas modernizacji starszych budynków, które okazują się niedostosowane do dzisiejszych warunków klimatycznych oraz potrzeb krów wynikających z przyspieszonego metabolizmu. Zaliczamy do nich:
- wentylatory: - obiegowe, - tunelowe, - horyzontalne;
- zamgławiacze;
- zraszacze;
- urządzenia wentylująco-zraszające/zamgła- wiające.
Wentylatory obiegowe są najczęściej spotykanymi, aktywnie działającymi urządzeniami do wentylacji. Składają się z silnika napędzającego, śmigła (zwykle o średnicy od 1 do 2 m) oraz ramki pozwalającej na umocowanie urządzenia do stropu bądź elementów nośnych dachu budynku.
Dzięki swobodnemu zawieszeniu wentylatora na łańcuchach odchyla się on nieznacznie w czasie pracy, przez co strumień powietrza kierowany jest w stronę przebywających pod nim zwierząt.
Działanie tego rodzaju wentylatorów polega na mieszaniu powietrza w oborze. Z kolei wentylatory tunelowe można montować pionowo w dachu, zastępują wtedy kominy wentylacyjne działające na zasadzie grawitacji. Montuje się je również poziomo w szczytowych ścianach budynku. Najczęściej są stosowane w wąskich, długich budynkach, takich jak kurniki, ale można rozważyć ich użycie w oborach starego typu. Jedna bateria wentylatorów (zaciągająca powietrze do budynku) jest wbudowana w jedną ze ścian szczytowych, natomiast druga (wyciągająca powietrze z budynku) na przeciwległej. Urządzenia tego typu muszą mieć znaczną wydajność, aby zapewnić odpowiedni ruch powietrza.
Kolejny rodzaj wiatraków stanowią wentylatory horyzontalne. Są to zazwyczaj bardzo duże urządzenia, których średnica łopat wynosi od 4 do 7 m. Montowane są poziomo, a ich zadanie polega na mieszaniu powietrza w pionie. Wentylatory tego typu pracują z niższymi prędkościami niż wentylatory obiegowe, przez co są cichsze oraz oszczędniejsze.
Zamgławianie i zraszanie
W ograniczaniu niebezpiecznego działania wysokiej temperatury na bydło można również stosować zamgławiacze i zraszacze. Ich działanie polega na wytwarzaniu kropli, które parując, zabierają ciepło z powierzchni, w tym bezpośrednio ze skóry zwierząt. Rozróżni je wielkość wytwarzanych kropli wody. Zraszacze tworzą większe krople, które szybko opadają i utrzymują się długo na powierzchniach, natomiast zamgławiacze wytwarzają drobne krople utrzymujące się dłużej w powietrzu i jednocześnie szybciej parujące. Na rynek powoli wchodzą urządzenia obu typów przeznaczone do walki ze stresem cieplnym w oborach, które są adaptowane z rozwiązań stosowanych m.in. w kurnikach. Prosty zamgławiacz/zraszacz można wykonać we własnym zakresie. Gospodarskim rozwiązaniem jest rozpięcie przewodu z zamocowanymi dyszami np. nad korytarzem przepędowym przylegającym do stołu paszowego. Zasilanie wodne odbywa się bezpośrednio z instalacji wodociągowej, jednak ciśnienie może nie wystarczać na wytworzenie bardzo drobnych kropli. Bardziej zaawansowane warianty spotykane w terenie są obsługiwane przez proste programatory sterujące elektrozaworami, które w określonym czasie otwierają i zamykają przepływ wody.
Ostatnia grupa wymienionych urządzeń to połączenie dwóch poprzednich, tzn. wentylatory pracujące w tandemie ze zraszaczami bądź zamgławiaczami. Ruch powietrza powoduje, że cząsteczki wody rozprzestrzeniają się na większe odległości oraz dłużej utrzymują się w powietrzu.
Działanie wentylatorów przyspiesza również parowanie wody z powierzchni, w tym skóry zwierząt, dzięki czemu zamgławianie bądź zraszanie jest kilkakrotnie bardziej wydajne. Sprawnie działająca wentylacja zapobiega również nadmiernemu zawilgoceniu powietrza, które może obniżać próg odporności zwierząt na wysokie temperatury.
Zmiany klimatyczne (a dokładniej występowanie kilku-kilkunastodniowych okresów bardzo wysokich temperatur) w połączeniu z intensyfikacją produkcyjności zwierząt (oraz idące za tym przyspieszenie przemiany materii i zwiększona potrzeba oddania nadmiaru ciepła do środowiska) powodują, że coraz częściej mamy do czynienia z objawami stresu cieplnego u bydła.
Jednym z elementów zapobiegania temu niekorzystnemu zjawisku jest wyposażanie budynków inwentarskich w pasywne i aktywne urządzenia poprawiające mikroklimat.
Obserwuj nas w Google News
Komentarze