Lucerna może dać w 3–4 pokosach od 35 do 55 ton zielonki z hektara. Bardzo ważne jest właściwe użytkowanie lucernika, gdyż im rośliny są starsze, tym szybciej obniża się wartość pokarmowa zielonki. Zwiększa się bowiem zawartość włókna, a zmniejsza – białka. W okresie pączkowania lucerna zawiera przeciętnie 226 g białka w kg suchej masy. Białko jest bardzo dobrze zbilansowane pod względem aminokwasów i dlatego jest porównywalne nawet z białkiem pochodzenia zwierzęcego.

Dr Eliza Gaweł z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach podaje, że najwięcej białka ogólnego (22,6 proc.) i stosunkowo mało włókna surowego (około 22,3 proc.) jest w dobrze ulistnionych młodych roślinach w fazie wegetatywnej i w fazie początku pakowania lucerny.

Zielonka z lucerny ma również dobry skład mineralny. Zawiera dużo wapnia – 16 g w 1 kg suchej masy, i fosforu – 3 g w 1 kg suchej masy. Wysoka jest także zawartość witamin, zwłaszcza rozpuszczalnych w wodzie, oraz karotenów. Dlatego lucerna jest wartościową paszą w żywieniu młodego bydła, owiec, świń i drobiu.

Wartość pokarmowa lucerny pogarsza się w fazie początku kwitnienia: zawartość białka ogólnego spada do 17,4 proc., a zwiększa się stopniowo zawartość włókna surowego – do 28,4 proc.

Pasza z lucerny ma również pewne mankamenty. Przede wszystkim ma małą koncentrację energii – 0,67–0,77 JPM (w systemie normowania pasz INRA – jednostek paszowych produkcji mleka). Kłopoty w żywieniu bydła może sprawiać także białko lucerny. Jest ono bowiem szybko rozkładane w żwaczu i dlatego synteza białka bakteryjnego nie przebiega dość sprawnie. Tym bardziej, że w lucernie nie ma wystarczającej ilości cukru, który jest źródłem energii. Ze względu na dużą ilość białka pożądany jest dodatek do dawki pokarmowej z lucerną pasz węglowodanowych. Lucerna skarmiana bezpośrednio przed dojem wpływa ujemnie na smak i zapach mleka. Ale ujemny wpływ tej paszy mija po kilku godzinach od skarmiania.

Specjaliści od żywienia zwierząt uważają także, że białko lucerny ma duże właściwości emulgacyjne i pianotwórcze, co może być powodem wzdęć u bydła. 

W lucernie są też substancje estrogenne, a najbardziej czynna z nich to kumestrol, z grupy kumaryn. Poziom kumestrolu w zielonce waha się od 6 do 25 mg w 1 kg suchej masy. Aktywność tej substancji, która jest znacznie większa od innych estrogenów roślinnych, zależy w dużym stopniu od warunków uprawy, pory roku i terminu zbioru zielonki. Kumestrol może wpływać na organizm krowy zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Wpływ pozytywny ujawnia się we wzroście mleczności i lepszej płodności samic. Wpływ negatywny to przede wszystkim częstsze poronienia, a także większe prawdopodobieństwo wystąpienia zapalenia wymienia.

Przy żywieniu bydła lucerną wskazane jest więc zachowanie pewnej ostrożności. Zielonka młoda i wilgotna wywołuje wzdęcia u bydła. Skarmiana w większych ilościach bezpośrednio przed dojem może popsuć smak i zapach mleka. Zbyt duże dawki zielonki, powyżej 30 kg dziennie na krowę, gdy korzystają one z wybiegów, może wywoływać w dni słoneczne uczulenia na promienie słoneczne.

Mimo tych niekorzystnych cech lucernę można z dużym powodzeniem wykorzystywać w żywieniu bydła. Krowom mlecznym można podawać dziennie do 40 kg zielonki, bydłu opasowemu – do 20 kg, lochom – do 10 kg, tucznikom – do 6 kg.

Cenną paszą jest także kiszonka z lucerny. Przy jej przygotowywaniu trzeba jednak przestrzegać kilku najważniejszych zasad, aby uzyskać paszę odpowiedniej jakości. Dr Włodzimierz Nowak z Akademii Rolniczej w Poznaniu zaleca jak najszybsze podsuszenie zielonki z lucerny przeznaczonej na kiszonkę do 35-40 proc. suchej masy. Zbyt krótki okres podsuszania może spowodować straty w wyciekającym soku kiszonkowym oraz zbyt małą koncentrację cukrów niezbędnych do właściwej fermentacji mlekowej. Równie niepożądane jest nadmierne podsuszenie, powyżej 45 proc. s.m., gdyż pogarsza to stabilność tlenową oraz zwiększa zagrożenie skażenia mikotoksynami.

Dr Włodzimierz Nowak podaje następujące zasady przygotowania kiszonki z lucerny:
  • termin zbioru – opóźnienie zbioru o jeden dzień powoduje zmniejszenie zawartości białka o 0,5 proc. i dziennej produkcji mleka o 0,4 litra
  • I pokos zbiera się od fazy pączkowania do początku kwitnienia, 25 proc. pączków w kwiecie
  • II pokos zbiera się, gdy od 10 do 25 proc. pączków jest w kwiecie
  • III pokos zbiera się, gdy od 25 do 50 proc. pączków jest w kwiecie
Rośliny kosi się na wysokość 7–8 cm, a długość sieczki dostosowuje się do rozdrobnienia kiszonki z kukurydzy i wozu paszowego.

Przy sporządzaniu kiszonki z lucerny zaleca się dodatek konserwantów. W praktyce stosuje się dwa rodzaje dodatków o całkowicie odmiennym działaniu. Jedną grupę stanowią dodatki mikrobiologiczne (inokulanty), składające się z liofilizowanych bakterii, najczęściej kwasu mlekowego. Drugi rodzaj to dodatki chemiczne, najczęściej jest to kwas mrówkowy lub propionowy. Cele stosowania obu rodzajów dodatków są podobne: polepszają one smakowitość kiszonek, zmniejszają straty  w czasie konserwacji, zmniejszenie straty zachodzące po otwarciu silosu i rozpoczęciu skarmiania kiszonki.

Skład chemiczny lucerny
Sucha masa – 18,5 proc., białko ogólne – 4,2 proc., tłuszcz surowy – 0,6 proc., włókno surowe – 5,8 proc., związki bezazotowe wyciągowe – 6,8 proc., popiół surowy – 1,1 proc. 
W 1 kg suchej masy jest 1 MJ energii netto.

Źródło "Farmer" 10/2006