Pasza przejazdowa

Silos przejazdowy to obiekt budowlany podlegający przepisom prawa, dlatego niezbędne jest pozwolenie na budowę. Jedynie silosy o pojemności do 30 mszesc i wysokości do 4,5 m nie wymagają pozwolenia. Wystarczają one jednak na zaspokojenie potrzeb paszowych zaledwie 3–4 krów.

Warunki lokalizacji silosów określają rozporządzenia: Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 7 października 1997 r. (Dz.U. 132, poz. 877) i Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 75, poz. 690). Usytuowanie na terenie zagrody musi uwzględniać minimalne odległości od innych obiektów, granic działki czy drogi publicznej:

od studni, zarówno kopanej, jak i wierconej – 15 m,
od wylotu wentylacyjnego zbiornika na płynne odchody zwierzęce – 5 m,
od zbiornika otwartego na płynne odchody zwierzęce o pojemności do 200 mszesc oraz od płyty obornikowej – 10 m,
od myjni urządzeń do ochrony roślin – 30 m,
od granicy działki – 3 m.

Warunki lokalizacji w stosunku do drogi publicznej i silosów większych niż 200 mszesc są rozpatrywane indywidualnie i ustalane każdorazowo przez urzędy wydające pozwolenia na budowę. Inne usytuowanie przy granicy działki można uzgodnić w drodze sąsiedzkiej umowy potwierdzonej pisemnie. W zabudowie zagrodowej nie ustala się wymagań w zakresie zachowania odległości od budynków w granicach jednej działki budowlanej. Oznacza to, że lokalizacja silosu w stosunku do dowolnego budynku na terenie tej samej zagrody jest dowolna.

Najlepsze wymiary
Przy projektowaniu silosu najważniejsza jest optymalna szerokość. Powinna ona dawać możliwość swobodnego manewrowania ciągnikiem podczas ugniatania przywiezionej z pola masy zielonej. Jest to również wymiar ściśle związany z późniejszą prawidłową eksploatacją silosu. Codzienne odkrywanie kiszonki przy pobieraniu paszy otwiera do niej dostęp powietrza, co uruchamia niepożądane procesy gnilne. Dlatego szerokość silosu powinna być tak dobrana, aby ilość paszy zjadanej dziennie przez zwierzęta wymagała odcięcia porcji plastra o grubości co najmniej 10 cm – licząc na całej szerokości silosu. Wynika z tego, że szerokość silosu zależy wprost od liczebności stada (TABELA 1).

Zalecana szerokość silosu, zależnie od wielkości stada, przy wysokości pryzmy 1,8m
Liczba SD	Dzienne spożycie paszy (mszesc)	Zalecana szerokość silosu (m)	Maksymalna szerokość silosu (m)
10	0,4	-	2,2
15	0,6	3	3,3
20	0,8	4	4,4
25	1,0	5	5,5
30	1,2	6	6,6
40	1,6	6	8,8
50	2,0	9	11,0

Zalecana długość silosu, wynikająca z praktyki, wynosi od 18 do 36 m. Jeśli z obliczeń wynika większy wymiar, powinno się wykonać silos dwuprzejazdowy lub dwukomorowy. Najlepiej, gdy wysokość pryzmy nie przekracza 1,8 metra. Pozwala to wykonać niższe ścianki boczne, ograniczające przestrzeń składowania, oraz ułatwia późniejsze pobieranie paszy.

Jak duży?
Z wielkością stada związana jest przede wszystkim powierzchnia i wynikająca z niej pojemność silosu. Ilość kiszonki potrzebną dla wykarmienia zwierząt w założonym okresie można obliczyć w prosty sposób według wzoru:

Z x P x D
Pojemność silosu (mkw) = ---------------
M

gdzie Z – oznacza liczbę zwierząt wyrażoną w tzw. sztukach dużych (SD); P – dzienną ilość paszy na 1 zwierzę – w obliczeniach należy przyjmować 30 kg na 1 SD; D – liczbę dni karmienia kiszonką (najczęściej zakłada się okres 200 dni); M – masę objętościową kiszonki, zależną głównie od jej wilgotności. Dla kiszonki mokrej przyjmuje się 800–900 kg/mszesc, a dla podsuszonej – 500–700 kg/mszesc.

Współczynniki przeliczeniowe bydła na SD: krowa ważąca masa 500 kg – 1 SD; krowa ważąca 600 kg – 1,2; jałówka cielna (450 kg) – 0,9; jałówka 12–18 miesięcy (350 kg) – 0,7; jałówka 6–12 miesięcy (250 kg) – 0,5; cielę do 6 miesięcy (100 kg) – 0,2; młode bydło opasowe, roczne (375 kg) – 0,75; buhaj dorosły (900 kg) – 1,8.

Pojemność silosu dla 1 SD (sztuki dużej) wyniesie więc od 7 mszesc do nawet 12 mszesc (1 x 30 x 200 podzielone przez 900 lub 500 kg/mszesc – skrajne zakładane wartości masy właściwej kiszonki).

Przy planowaniu pojemności silosu należy uwzględnić konieczność zmagazynowania dodatkowych 10 proc. paszy, która zrównoważy straty powstałe w wyniku jej psucia się, a także kolejnych 10 proc. jako rezerwy.Soki złapane
Zakiszaniu towarzyszy wydzielanie się soków kiszonkarskich. Wszystkie płyny odciekające z pryzmy są kwasami organicznymi. Ich dość znaczne stężenie sprawia, że mogą stanowić zagrożenie dla środowiska, jeśli przenikną do gruntu i zanieczyszczą np. wodę w studni. Dlatego nieodłącznym elementem silosu jest szczelny zbiornik na płyny kiszonkowe, który powinien być usytuowany w jego najbliższym sąsiedztwie. Wydzielanie soków przebiega stopniowo i trwa 3–4 tygodnie. Umożliwia to stopniowe opróżnianie zbiorników, a tym samym ograniczenie ich pojemności do niezbędnego minimum. Zakłada się, że wystarczająca pojemność zbiornika to 30–50 proc. całkowitej objętości wydzielonych soków lub około 3 proc. objętości zakiszanej masy. Orientacyjną pojemność zbiornika na soki kiszonkowe, zależnie od wielkości silosu, przedstawiono w tabeli 2.

Orientacyjna pojemność zbiornika na soki kiszonkowe zależnie od wielkości silosu
Pojemność silosu (mszesc)	Średnia objętość wydzielonych soków (mszesc)	Zalecana pojemność zbiornika na soki (mszesc)
80	16	10
120	24	10
160	32	10
200	40	20
240	48	20
300	60	20
400	80	25