Rolnik zajmujący się opasem bydła powinien znać zarówno zapotrzebowanie pokarmowe poszczególnych grup wiekowych bydła w stadzie, jak i wartość pokarmową pasz. Jeśli ma tę wiedzę, układając dawki pokarmowe po prostu dopasowuje pasze do potrzeb pokarmowych zwierząt. Potrzeby te zmieniają się zależnie od wieku, płci, wielkości przyrostów dziennych, fazy cyklu rozrodczego, masy ciała zwierzęcia i produkcji mleka. By dokładnie zbilansować dawkę pokarmową, należy wykonać analizę chemiczną pasz. Wykonują ją niektóre ośrodki doradztwa rolniczego, a także stacje chemiczno-rolnicze.

Jeśli bydło jest wypasane na pastwisku lub karmione zielonką w oborze, trudno jest ustalić dzienne spożycie paszy. Dane o spożyciu tych pasz są niepewne, a w dodatku wartość pokarmowa pasz jest zmienna, dlatego mimo iż dawka pokarmowa teoretycznie pokrywa zapotrzebowanie zwierząt, może być niewystarczająca. Kondycja i produkcyjność stada powinny więc być stale obserwowane, aby można było stwierdzić, czy zwierzęta otrzymują właściwie zbilansowaną dawkę pokarmową.

Cele produkcyjne
Przy opracowywaniu programu żywienia bydła mięsnego należy przyjąć następujące założenia hodowlane:
  • odchów od 10 krów 9 cieląt do wieku 60 dni,
  • jedno cielę od krowy co 12 miesięcy,
  • wysoka masa ciała cieląt przy odsadzeniu (ponad 230 kg).
Można to osiągnąć tylko wtedy, gdy pasze pokrywają potrzeby pokarmowe zwierząt przez cały rok. Największe prawdopodobieństwo wystąpienia niedoborów żywieniowych jest u jałówek i krów. U jałówek jest to okres wzrostu przed pierwszym pokryciem, które powinno nastąpić w wieku 13-15 miesięcy, aby wycieliły się one po raz pierwszy w wieku 22-24 miesięcy. U pierwiastek krytyczny jest okres przed zacieleniem. U krów szczególną uwagę trzeba zwrócić na żywienie w ostatnich 90. dniach cielności i w pierwszych 90 dniach laktacji.

Jałówki i pierwiastki
Aby jałówki mogły się wycielić po raz pierwszy w wieku 23 miesięcy, powinny mieć pierwszą ruję w wieku 12-14 miesięcy. Masa ciała, przy jakiej jałówka uzyskuje dojrzałość płciową i ma pierwszą ruję, zależy od rasy i przewidywanej masy ciała dorosłego zwierzęcia. Najbardziej pożądana masa ciała, przy jakiej powinno się kryć po raz pierwszy jałówki ras angielskich, to 270-320 kg, a rasy simentalskiej, charolaise i innych, o zbliżonym kalibrze - 330-350 kg. Jeżeli masa ciała jałówki przy odsadzeniu w wieku 7 miesięcy wynosi 180-230 kg, średnie przyrosty dzienne przez następne 7 miesięcy powinny wynosić 450-570 g. Tylko wtedy będzie się ona mogła zacielić w wieku 14 miesięcy.

Cielęta odsadzone jesienią powinny przyrastać 450-570 g dziennie przez całą zimę, aby mogły uzyskać masę wymaganą przy zacieleniu w wieku 14 miesięcy.

Przykładowe dawki pokarmowe, które pozwalają na osiągnięcie przez jałówkę o masie ciała 230 kg przyrostów dziennych 450 g:
  • 4,5 kg siana z lucerny, 1,4 kg ziarna z kukurydzy, witamina A,
  • 4,5 kg siana łąkowego, 1,2 kg ziarna kukurydzy, 0,25 kg dodatku białkowego (40 proc. białka), witamina A, 
  • 14 kg kiszonki z kukurydzy, 0,3 kg dodatku białkowego (40 proc. białka), 200 g fosforanu dwuwapniowego, witamina A.
Jałówki cielne
Pierwiastki karmiące pierwszego cielaka trudno się zacielają. Częstym problemem jest niewystarczające pobranie paszy po wycieleniu. Pierwiastki wymagają, poza pokryciem zapotrzebowania na produkcję mleka i reprodukcję, składników pokarmowych na ich własny wzrost. Ponieważ pierwiastki trudniej się zacielają, powinny być inseminowane lub kryte buhajem o 30 dni wcześniej niż reszta stada.

Szczególną uwagę należy zwracać na zawartość energii i białka w żywieniu zimowym jałówek po zacieleniu. Jałówki, które są chude i niedożywione, trudno będzie zacielić po wycieleniu. Zawartość procentowa energii i białka w dawce pokarmowej dla jałówek wysokocielnych powinna być taka sama, jak dla krów dorosłych w początkowym okresie cielności i przy średniej produkcji mleka.

Przykładowe dawki pokarmowe dla jałówek w ostatnich stu dniach cielności:
  • 2,2 kg siana z roślin motylkowych, 8 kg siana łąkowego, witamina A, mieszanka mineralna,
  • 27 kg kiszonki z kukurydzy, 0,5 kg dodatku białkowego (40 proc. białka), witamina A, mieszanka mineralna, 
  • 2,2 kg siana z roślin motylkowych, 17 kg kiszonki z kukurydzy, 1,3 kg śruty kukurydzianej, witamina A, mieszanka mineralna.
Dawki stosowane w żywieniu jałówek cielnych powinny mieć wyższą wartość pokarmową niż w żywieniu krów. Pasza dla jałówek cielnych musi pokrywać zapotrzebowanie na wzrost zarówno samej jałówki, jak i nienarodzonego cielęcia.

Broszurę "Bydło mięsne. Krowa z cielęciem - żywienie" można zamówić w Fundacji Wspierania Przedsiębiorczości w Polskiej Hodowli i Inseminacji: 05-806 Komorów, ul. Berylowa 34, tel. (0-22) 758-09-55.

Źródło: "Farmer" 06/2005