Program „Podkarpacki Naturalny Wypas” został ustanowiony w 2012 r. jako inicjatywa publiczna, w celu zachowania, ochrony i przywrócenia różnorodności biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo poprzez ekstensywny wypas zwierząt gospodarskich na terenach łąkowo-pastwiskowych województwa podkarpackiego.
Program koordynowany jest przez Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego i funkcjonuje jako inicjatywa długoterminowa (2012-2016, 2017-2020, obecnie konsultowany jest program na lata 2021-2025).
Każdego roku organizowany jest otwarty konkurs, w którym organizacje non-profit (np. fundacje, stowarzyszenia) i inne uprawnione podmioty przedstawiają oferty dotyczące wypasu zwierząt na określonych obszarach trwałych użytków zielonych przez podwykonawców (rolników), którzy zapewniają zwierzęta (bydło, konie, owce, kozy i jelenie) oraz działki przeznaczone do wypasu.
W pierwszym roku realizacji programu (2012 r.) wzięło udział 7 organizacji, reprezentujących łącznie 322 rolników, wypasających 5981 zwierząt na powierzchni 4,7 tys. ha. W 2020 r. zaangażowanych było 7 organizacji i 679 rolników, wypasających zwierzęta na powierzchni 15,5 tys. ha ( 12880 zwierząt).
Jakie były wymagania wobec rolników?
Program skierowany jest do hodowców bydła, koni, owiec, kóz i jeleniowatych na Podkarpaciu. Zwierzęta zarejestrowane w programie muszą pozostać w gospodarstwie przez cały okres wypasu - zakłada się, że będzie to od 20 maja do 30 września, tj. 134 dni (możliwa jest zamiana zwierząt pod warunkiem zachowania obsady). W latach 2017-2020 program obejmował wypas zwierząt na łąkach i pastwiskach województwa podkarpackiego w obsadzie 0,4–1,0 DJP/ha. Zwierzęta należało utrzymywać zgodnie z normami dotyczącymi dobrostanu zwierząt (np. zapewnić im dostęp do wody, ochronę przed drapieżnikami).
Zwierzęta musiały być zarejestrowane w bazie danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa lub w Bazie Hodowców Koni i / lub u powiatowego lekarza weterynarii. Z drugiej strony, organizacje pozarządowe uczestniczące w programie zobowiązane były do organizowania co najmniej 4 szkoleń dla rolników, pszczelarzy i uczniów szkół, dotyczących konkretnych zagadnień związanych z zachowaniem różnorodności biologicznej i poprawą świadomości ekologicznej społeczeństwa. Budżet dostępny na zorganizowanie szkoleń wynosił w 2019 roku 25 tys. PLN/rok na stowarzyszenie.
Finansowanie i płatności programu
Środki na realizację programu pochodzą głównie z budżetu województwa podkarpackiego. Płatność jest dokonywana na rzecz zakontraktowanych organizacji pozarządowych, które zostały zatwierdzone przez komisję, a następnie te organizacje przekazują środki rolnikom lub grupom producentów.
Stawkę dopłaty na hektar szacuje się na podstawie oczekiwanego zainteresowania programem (szacowany obszar, na którym wypasane będą zwierzęta) i dostępnych środków na ten cel. Poziom płatności nieco różni się z roku na rok i w 2019 wynosił: 120 PLN (ok. 30 euro) /ha użytkowanych łąk/pastwisk; 160 PLN (ok. 40 euro) /ha, jeżeli łąka/pastwisko znajdowało się na obszarze chronionym, 200 PLN (ok. 47 euro) /ha, jeśli łąka/pastwisko było utrzymywane w ekologicznym systemie produkcji, a dodatkowe 150 PLN (ok. 35 euro), do wyżej wymienionej kwoty, jeżeli grunt został przywrócony do użytkowania po tym, jak rok wcześniej nie był wykorzystywany do celów rolniczych.
Wielopłaszczyznowe korzyści
Program Podkarpacki Naturalny Wypas stanowi udane rozwiązanie kontraktowe. Liczba uczestników programu znacznie wzrosła z biegiem lat. Rolnicy mają możliwość gratyfikacji finansowej za wykorzystanie gruntów na cele wypasu zwierząt. Z badań Ruda i in. (2019) wynika, że program przynosi oczekiwane korzyści. Ponad połowa hodowców zwiększyła wypasaną powierzchnię, znaczna część prowadzi systematyczną pielęgnację pastwisk lub też wybudowała infrastrukturę pastwiskową. Program przyczynił się też do ochrony bioróżnorodności na terenach cennych przyrodniczo oraz przyniósł wymierne korzyści gospodarcze i społeczne. W związku z tym zdecydowano o jego kontynuacji w nowej perspektywie budżetowej. Łączna szacunkowa wartość budżetu na realizację założeń Programu w latach 2021 – 2025 wynosić będzie 17 070 000 zł. Projekt programu dostępny jest na stronach Urzędu Województwa Podkarpackiego (załącznik PDF)
Zachęcamy do wypełnienia anonimowej ankiety w zakresie form współpracy w rolnictwie na rzecz świadczenia usług środowiskowych. Link >>>TUTAJ
Obserwuj nas w Google News
Komentarze