Jednych ludzi pszczoły fascynują, innych ich bzyczenie przyprawia o palpitacje serca. Nikt jednak nie jest w stanie zaprzeczyć, że rola tych owadów w ekosystemie, ale też w życiu i gospodarce człowieka jest nie do przecenienia. Owady te towarzyszą człowiekowi od zarania jego dziejów, a z czasem nauczył się on wykorzystywać je do swoich potrzeb. Zależność pomiędzy pszczołą a owadem nie jest jednak jednostronna – również pszczoły korzystają na gospodarce człowieka. One zbierają dla nas miód i szereg innych produktów pszczelich, my z kolei dajemy im schronienie, dbamy o ich zdrowie i zapewniamy odpowiednią bazę pożytkową. Jeśli którykolwiek z działów produkcji zwierzęcej można przyrównać do symbiozy, najbliżej niej znajduje się właśnie pszczelarstwo.

Ta dziedzina gospodarki z roku na rok znajduje coraz to nowych amatorów, specjalnie dla nich – ale także dla wszystkich których fascynuje świat pszczół prezentujemy mini-cykl związany z najciekawszymi informacjami dotyczącymi tych niezwykłych owadów. Na pierwszy ogień przedstawiamy kilka ciekawostek na temat danych liczbowych opisujących pszczoły.

Ile waży rój pszczół?

Na to pytanie – zresztą tak jak i na większość kolejnych nie ma jednej precyzyjnej odpowiedzi. Ilość pszczół w rodzinie nie jest bowiem czynnikiem stałym. Zależy od siły tejże rodziny, ale także od pory roku. Liczebność roju zmienia się bowiem w zależności od pory roku. W zimie jest to zwykle 10 – 20 tys. pszczół robotnic. Rozmiary kolonii pszczelej dynamicznie rosną wraz z nadejściem wiosny, a w szczytowym momencie (jest to zwykle czerwiec – lipiec) silna rodzina liczy nawet 50-60 tys. robotnic, oraz kilka tysięcy trutni.

Aby odpowiedzieć na zadane wyżej pytanie trzeba wiedzieć jeszcze ile waży jedna pszczoła. Tu znowu odpowiedź nie jest oczywista. W zależności od kasty masa osobników jest również zmienna. Robotnica waży zwykle około 100-120 mg, truteń – od 250 do 280 mg, zaś matka może ważyć od 200 do 280 mg.

Znając te dane łatwo policzyć, że w okresie pełni sezonu silna rodzina pszczela ważyć może nawet powyżej 5 kg. Zimą natomiast masa przeciętnego roju maleje do 1 – 2 kg.

Jak długo żyje pszczoła?

I tu znowu nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi. Wszystko zależy bowiem od tego o jakiej porze roku mówimy, po drugie zaś której kasty dotyczy zadane pytanie. Czas życia robotnic zależy bowiem w bardzo dużej mierze od pory roku w której dany osobnik się wygryzie. W pełni sezonu ze względu na silną eksploatację organizmu (intensywna praca nad zbieraniem pokarmu, odparowywanie nektaru, karmienie larw i wiele innych) pszczoła robotnica ginie z reguły po około 6 tygodniach od wygryzienia. Diametralnie wygląda sytuacja w przypadku pszczół zimujących: ich życie jest znacznie mniej intensywne od życia pszczół letnich – przynajmniej w pierwszych miesiącach. Pszczoły zimujące wygryzają się na przełomie sierpnia i września, a ich rolą jest przede wszystkim przetrwanie zimy i wiosenna odbudowa siły rodziny. Umierają one zwykle w kwietniu lub na początku maja, co oznacza że pszczoła zimująca żyje nawet 8-9 miesięcy.

Znacznie dłużej od robotnicy żyje matka pszczela: jej biologia pozwala przeżyć jej nawet do 5 lat. W praktyce jednak matki pszczele żyją jednak krócej: ze względu na spadającą produktywność są one przez pszczelarzy brakowane zwykle po 2-3 latach. Nawet bez pomocy człowieka, rodzina sama wymienia często mniej produktywną matkę w procesie tzw. cichej wymiany.

Trutnie z kolei pojawiają się w rodzinie pszczelej sezonowo – pierwsze samce wygryzają się z reguły w kwietniu i żyją do jesieni. Wraz z nadejściem tego okresu są one wypędzane z gniazda, a jako że same nie są w stanie zdobyć pokarmu w krótkim czasie giną. Nie dotyczy to naturalnie trutni które „dostąpią zaszczytu” zapłodnienia matki – te bowiem giną w trakcie kopulacji.

Jak wysoko latają pszczoły?

Podobnie jak przy poprzednich pytaniach nie ma tu jednej odpowiedzi. Pszczoły robotnice nie latają zbyt wysoko, wznoszą się na wysokość co najwyżej kilkunastu metrów, na tyle by pobrać pożytek z wysoko położonych kwiatów drzew. Znacznie wyżej latają natomiast trutnie i matki podczas lotu godowego. Ich wysokość lotu może wynieść nawet 50 metrów.

Jak daleko latają pszczoły?

Zasięg lotu pszczół zależy od warunków pożytkowych. Jeżeli w otoczeniu ula brakuje pokarmu, to teoretycznie pszczoła może oddalić się na odległość nawet 10 km od ula. Pamiętajmy jednak, że kosztuje ją to duże ilości energii, a co za tym idzie może to oznaczać, że zużyje ona więcej pokarmu, niż będzie w stanie go przynieść. Dlatego w pszczelarstwie mówi się częściej o opłacalnym zasięgu lotu pszczół, tzn. takim, w którym są one w stanie efektywnie zbierać pokarm. Źródła nie są na ten temat zgodne: według niektórych może on wynosić od 2 do 3 km, według innych zaledwie ok 1 – 1,5 km.

Ile jedna pszczoła produkuje miodu?

Rzeczywistość jest niestety brutalna. Aby wyprodukować tak ceniony przez nas miód potrzebna jest praca życia wielu tysięcy pszczół – robotnic. Szacuje się, że jedna pszczoła w czasie swojego życia jest w stanie zebrać ilość nektaru odpowiadającą 1/12 łyżeczki od herbaty.

Ile unieść może jedna pszczoła?

Szacuje się, że jedna pszczoła robotnica może unieść ilość nektaru równą połowie swojej masy, zaś jeśli chodzi o pyłek, ilość ta wynosi 1/3 masy pszczoły. Wynika zatem z tego, że jednorazowo robotnica może przenieść około 50-60 mg nektaru i 30 – 40 mg pyłku.

Ile miodu można pozyskać z jednego ula w trakcie sezonu?

Przysłowie mówi, że można mieć sto uli i kupować miód na targu. Ilość pozyskanego z jednego ula miodu zależy bowiem przede wszystkim od działania człowieka. Jako najważniejsze czynniki należy tu wymienić: odpowiednią stymulację rodzin pszczelich, zapewnienie możliwie jak największego dostępu do pożytku czy wybór genetyki dopasowanej do warunków środowiska. Uśredniając, w przypadku pasieki stacjonarnej przyzwoity wynik to 20 – 25 kg miodu rocznie z jednego pnia. W przypadku profesjonalnie prowadzonych pasiek, zwłaszcza tych funkcjonujących w warunkach gospodarki wędrownej wynik ten może wynieść jednak 40 – 45 kilogramów, a nawet i więcej.