Po co pszczołom pyłek?

O ile pobierane przez pszczoły nektar i spadź stanowią przede wszystkim źródło energii (substancje te w ponad 80 proc. składają się z cukrów), to rolą pyłku w diecie pszczół jest przede wszystkim dostarczenie białka. Potrzebne jest ono przede wszystkim do wykarmienia czerwiu. Zapotrzebowanie na pyłek jest zatem najwyższe w okresie intensywnego rozwoju kolejnych pokoleń pszczół, to znaczy wiosną i latem. Szczęśliwie czas ten na większości obszarów jest czasem obfitości. Już od wczesnej wiosny kwitną bogate w pyłek podbiały, mniszki, czy rzepaki. Spośród późniejszych pożytków warto wymienić takie rośliny jak facelia, słonecznik, czy gorczyca. Ostatnia z wymienionych roślin często siana jest w międzyplonie następującym po zbożu, dzięki czemu stanowi świetne źródło pyłku w okresie późnego lata.

 

Nie znaczy to jednak, że pyłek można poławiać w każdej ilości w dowolnym momencie. Jego nadmierne pozyskanie sprawi, że owady nie będą dysponowały odpowiednią ilością białka, co zahamuje rozwój rodziny pszczelej. Pyłek należy zatem poławiać w czasie obfitości pożytków, a co kilka dni proces należy przerwać, tak aby rodzina zdążyła uzupełnić zapas pyłku.

Pyłek to nie pierzga

Znany nam pyłek pszczeli, który spotkać możemy w sklepach pszczelarskich czy na targowiskach, to tak naprawdę obnóża pyłkowe. Czym jest obnóże? Jest to grudka zlepiona z niezliczonej ilości ziaren pyłku sklejonych odrobiną miodu. Grudki te przenoszone są na odnóżach pszczół do ula, a dzięki zastosowaniu poławiaczy pyłków możliwe jest ich zebranie przez człowieka.

 

Należy też pamiętać, że obnóża pyłkowe to nie to samo co pierzga. Jest to raczej substrat służący do jej przygotowania: obnóża pyłkowe są przez pszczoły przenoszone do komórek, a następnie ubijane i zalewane miodem. W warunkach beztlenowych zachodzi fermentacja mlekowa obecnych w pyłku cukrów. Tak przetworzony pyłek – a właściwie już pierzga jest znacznie trwalsza, a przy tym lepiej przyswajalna dla człowieka. Ale o właściwościach pierzgi opowiemy kiedy indziej, zajmijmy się teraz właściwościami obnóży pszczelich.

Skład chemiczny pyłku

Chociaż o pyłku mówimy jako o podstawowym źródle białka dla pszczół, to warto wspomnieć, że wiodącym składnikiem tegoż produktu są cukry, głównie monosacharydy. Białko stanowi około 20 proc. składu chemicznego ziaren pyłku. Połowa tej ilości to aminokwasy egzogenne, czyli takie których organizm człowieka nie jest w stanie sam zsyntetyzować, i muszą być one dostarczone wraz z pożywieniem. Inne składniki obnóży pyłkowych to tłuszcz, flawonoidy, związki fenolowe a także witaminy i związki mineralne.

Na co pomaga pyłek pszczeli?

Pyłkowi pszczelemu, tak jak i innym produktów pozyskiwanym dzięki pracy pszczół przypisywane są liczne właściwości zdrowotne. Nie tyle zresztą przypisywane, co potwierdzone naukowo. Udowodniono pozytywny wpływ tego produktu na aktywność immunologiczną organizmu, co szczególnie przyda się w zbliżającym się wielkimi krokami okresie jesienno – zimowym. Pyłek pszczeli poprawia również sprawność fizyczną i psychiczną. Jest szczególnie wartościowy w okresach rekonwalescencji po przebytych chorobach. Udowodniono też, że pyłek sprawdza się w leczeniu dolegliwości ze strony wątroby.

Jak stosować obnóża pyłkowe? 

Jak czytamy w wielokrotnie cytowanym przez nas opracowaniu „Apiterapia – Leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi” (autorzy: prof. Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna – Kędzia), pyłek kwiatowy charakteryzuje się kiepską przyswajalnością przez organizm ludzki. Szczególnie dotyczy to białek, bardziej przyswajalne są natomiast substancje aktywne, takie jak wspomniane flawonoidy, czy polifenole. Aby zwiększyć przyswajalność składników obecnych w pyłku warto jest go uprzednio wymieszać z pewną ilością ciepłej (ale nie gorącej!) wody i odstawić na około godzinę, tak aby obnóża się rozpuściły, a ziarna pyłku uległy napęcznieniu. Tak przygotowaną miksturę należy spożywać trzy razy dziennie, na około pół godziny przed posiłkiem.

 

Zalecana dzienna dawka dla osoby dorosłej, to 2-3 łyżki dziennie. Dzieci w wieku 1-3 lat mogą spożywać około pół łyżeczki pyłku na dzień, w przypadku dzieci starszych (3-10 lat) dawka ta wynosi 1-2 łyżeczki, zaś u dzieci starszych do 3 łyżeczek na dobę.

Jak przechowywać pyłek?

Pyłek jako bogate źródło składników odżywczych jest atrakcyjny nie tylko dla człowieka, ale również dla innych organizmów, których obecność sprawi, że produkt nie będzie nadawał się do spożycia. Mowa tu przede wszystkim o grzybach pleśniowych, ale też owadach (np. molach spożywczych). Z drugiej strony produkt ten jest też wrażliwy na działanie czynników zewnętrznych takich jak temperatura, światło czy działanie powietrza. Dlatego też, aby pyłek jak najdłużej zachował swoją trwałość należy go przechowywać w odpowiednich warunkach. Aby nie utracić jego odżywczych i zdrowotnych właściwości należy obnóża przechowywać w miejscu zaciemnionym, suchym i o umiarkowanie wysokiej temperaturze. Należy go także przechowywać w szczelnym naczyniu (np. słoiku), tak aby ograniczyć kontakt obnóży z powietrzem.