W zakresie tych parametrów osiągnięto bardzo dobre wyniki. Kolejnym bardzo ważnym elementem hodowli i produkcji mającym wpływ na opłacalność jest plenność loch. Wskaźnik plenności dla ras utrzymywanych w Polsce systematycznie się zwiększa (tab. 1).

Plenność poprawiono poprzez działania selekcyjne i wytworzenie linii wysokopłodnych.

W stadach produkcyjnych efekt pozytywny osiągnięto poprzez powszechne wykorzystanie heterozji matecznej dzięki użytkowaniu loch mieszańców F1.

Brakowanie zamierzone i niezamierzone

Okres użytkowania loch w stadzie wyznacza poziom brakowania zamierzonego i niezamierzonego. Brakowanie zamierzone jest działaniem planowym i świadomym, opartym na wiedzy hodowcy/producenta. Związane jest z wykorzystaniem potencjału rozrodczego i wyeksploatowaniem organizmu.

Podstawą do podjęcia decyzji o brakowaniu zamierzonym jest wiek lochy i liczba odchowanych miotów (6-7). Wiadomo, że u loch starszych następuje obniżenie cech rozrodczych i macierzyńskich, takich jak płodność, mleczność i opiekuńczość. Brakowanie niezamierzone często bywa konsekwencją braku pogłębionej wiedzy, popełnianych błędów czy zdarzeń losowych. Podstawowe przyczyny niezamierzonego brakowania to: brak rui i zaburzenia w rozrodzie, słaba kondycja samic, problemy z mlecznością i gruczołem sutkowym, schorzenia i urazy narządu ruchu. Żeby ograniczyć brakowanie niezamierzone należy zadbać o to, aby samice charakteryzowały się większą żywotnością, lepszym zdrowiem i zdolnością przystosowania się do określonych warunków utrzymania. Należy zwracać uwagę również na to, aby w sposób naturalny i bez komplikacji rozmnażały się, a ich wzrost wynikał z określonych założeń genetycznych, nie zaś dodatkowego wspomagania. Z zootechnicznego i ekonomicznego punktu widzenia ważną cechą samic są ich predyspozycje do długiego użytkowania rozpłodowego − tzw. długowieczności reprodukcyjnej.

Długowieczność

Długowieczność reprodukcyjna loch jest bardzo ważna gdyż dłuższe użytkowanie loch w stadzie:  Obniża koszt wymiany stada  Zwiększa ogólną plenność stada  Zmniejsza liczbę tzw. dni nieprodukcyjnych  Poprawia status zdrowotny stada  Zwiększa dobrostan stada Remont stada jest kosztem. Wynika to z tego, że między przychodem ze sprzedaży lochy wybrakowanej (na ubój) a kosztem zakupu (lub kosztem ponoszonym na wychów własnej loszki) loszki remontowej występuje różnica.

Zakup loszki remontowej ze stada hodowlanego najczęściej przewyższa przychód, jaki uzyskuje producent ze sprzedaży lochy wybrakowanej. Stosowanie w stadzie planowego krzyżowania i wykorzystywanie wielorasowych świń w tuczu (mieszańców ras krajowych; hybrydów firm komercyjnych) wymusza zakup młodych loszek i knurów z hodowli zarodowej. Obniżenie kosztów wymiany stada można osiągnąć poprzez dłuższe użytkowanie lochy w stadzie.

Wydłużenie okresu użytkowania loch w stadzie zwiększa ogólną plenność stada. Wynika to z faktu zwiększonego udziału w strukturze stada loch dojrzałych − wieloródek, których płodność jest większa niż młodych samic − pierwiastek. Z obserwacji wynika, że wyniki w rozrodzie osiągają poziom uwarunkowany genetycznie dopiero przy urodzeniu miotu trzeciego.

W pierwszym i drugim miocie lochy rodzą mniej prosiąt, niż to wynika z ich założeń genetycznych. Produkcyjność spada też u loch starszych proszących się po raz 6. lub kolejny (rys. 1). Większa plenność stada ma miejsce wtedy, kiedy wykorzystujemy mioty 4.-6. Fakt ten nadaje znaczenie ekonomiczne długowieczności użytkowania loch.

Długowieczność loch oznacza zmniejszenie liczby tzw. dni nieprodukcyjnych.

W stadzie dni nieprodukcyjne (DNP) to te dni żywienia samicy, w których nie jest ona prośna ani karmiąca.

Ich liczba w przypadku krótszego użytkowania i częściej prowadzonego brakowania loch zwiększa się, gdyż od odłączenia ostatniego miotu do dnia wybrakowania upływa zwykle co najmniej kilkanaście, a często nawet kilkadziesiąt dni. Okres ten to wielokrotność czasu trwania cyklu rujowego (21. dni), gdyż problemy z zaproszeniem loch po odsadzeniu miotu i będące tego objawem powtarzanie rui co 3. tygodnie występuje w stadach bardzo często.

Długie użytkowanie loch poprawia status zdrowotny stada. Wydłużenie okresu użytkowania samic zmniejsza liczbę i częstość wprowadzania zwierząt z zewnątrz (tzw. remontu). Zakup loszek z innych stad zawsze zwiększa niebezpieczeństwo wprowadzenia do własnego stada obcych drobnoustrojów, na które posiadane zwierzęta mogą nie być odporne. Długowieczność zmniejsza ryzyko infekcji i sprzyja utrzymaniu zdrowia zwierząt, przynosi więc same korzyści. Tylko w zdrowym stadzie możemy uzyskiwać dobre wyniki produkcyjne.

Wydłużenie użytkowania loch w stadzie zwiększa dobrostan zwierząt. Jest to związane z ograniczeniem liczby pierwiastek w stadzie. Dla młodych samic pierwszy poród i wychów miotu są stresem.

Można powiedzieć, że jest to stres fizjologiczny, niemniej jednak przypadki powikłań, w tym np. zahamowanie wydzielania siary i mleka na tle stresu poporodowego, zdarzają się u pierwiastek często. Dlatego liczba pierwiastek w stadzie i ich udział w strukturze stada mają znaczenie w aspekcie dobrostanu; wydaje się właściwe ograniczenie użytkowania pierwiastek w stadzie.

Wiek a długość użytkowania

Świnie żyją średnio 10-15 lat, co sprzyja wydłużeniu ich użytkowania. Długowieczność użytkowania jest rozumiana jako okres od wprowadzenia młodej lochy do stada do dnia jej wybrakowania.

Za wprowadzenie do stada uważa się zwykle dzień urodzenia pierwszego miotu (wiek pierwszego oproszenia).

Znacznie rzadziej przyjmuje się, że jest to dzień pokrycia młodej samicy.

Wiek pierwszego oproszenia dla świń różnych ras utrzymywanych w polskich stadach wynosi 348-366 dni (tab.

2). Jeśli prowadzi się odpowiednią dokumentację, to można określić długowieczność użytkowania loch w stadzie i liczbę pozyskanych od nich miotów w okresie użytkowania. Dane na ten temat zawiera zestawienie dotyczące stad zarodowych i produkcyjnych w kilku krajach Europy i w USA (rys. 1 i 2).

Wynik średni nie jest zadowalający, bo wskazuje, że lochy są użytkowane tylko około 2 lat, a liczba uzyskanych od nich miotów wynosi średnio 4. Wyniki te wskazują jednocześnie na wysoki poziom brakowania. Poziom wysoki jest stosowany w stadach hodowlanych, w których celem jest uzyskanie szybkiego postępu hodowlanego, jednak nie powinien on występować w stadach produkcyjnych, a takie występują w prezentowanym zestawieniu (rys. 2 i 3).

Ekonomika produkcja

Według danych holenderskich wymiana 1 lochy w stadzie, przy średniej liczbie miotów od lochy wynoszącej 4,3, stanowi ok. 16 proc. zysku rocznego od 1. lochy. Z innych badań (źródło za Kulisiewiczem) wynika, że nadwyżka bezpośrednia, czyli różnica między przychodami a ponoszonymi kosztami, zwiększa się wraz z dłuższym okresem użytkowania loch (tab. 3). Wyniki różnych badań, w tym m.in. polskich i australijskich, również wskazują na ekonomiczną zasadność dłuższego użytkowania loch.