System w  swoich założeniach uwzględnia zmianę sposobu konkurowania na rynku, bowiem  daje towar zgodny z oczekiwaniami współczesnego odbiorcy, tj. o ponadstandardowej jakości, powtarzalny,  z gwarancją jakości i  pochodzenia.  System Jakości Wieprzowiny PQS powstał z inicjatywy dwóch podmiotów – Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” oraz Związku Polskie Mięso. Został uznany przez Ministra Rolnictwa za krajowy system jakości żywności. 

Jest przykładem nowoczesnego, zintegrowanego  sposobu produkcji mięsa wieprzowego o wysokiej  jakości.  Jego celem jest produkcja  chudego, nieprzetłuszczonego mięsa wieprzowego, przy zachowaniu ważnych dla konsumentów i przetwórców parametrów jakości mięsa, zwiększających jego trwałość, przydatność kulinarną i przetwórczą oraz smakowitość i atrakcyjność dla konsumentów. .

System obejmuje cały łańcuch produkcyjny: od hodowli, poprzez produkcję prosiąt, żywca wieprzowego, obrót przedubojowy, ubój, przetwórstwo aż po  dystrybucję. Opracowane  standardy postępowania na każdym z ww. etapów   wpływają  na końcową jakość produktu i gwarantują  uzyskanie mięsa wieprzowego o  ponadstandardowej  jakości. Wieprzowina wyprodukowana w tym Systemie w przyszłości może stanowić bazę do produkcji innych wyrobów.

System jest przejrzysty i gwarantuje pełną  identyfikowalność uzyskanego produktu.  Dzięki temu  przygotowane  na etapie hodowli i chowu zwierzęta pozostają w pełni identyfikowalne również w zakładzie ubojowym. Zachowanie tego elementu w dalszym przebiegu procesu produkcyjnego,    gwarantuje śledzenie ścieżki pochodzenia   mięsa wieprzowego   na etapie przetwórstwa i dystrybucji. 

Wszystkie elementy procesu produkcyjnego podlegają kontroli i sprawdzeniu w procesie certyfikacji.  Takie postępowanie daje klientom gwarancję, że kupują wieprzowinę wysokiej jakości, ze sprawdzonej produkcji, potwierdzonej stosownym certyfikatem zgodności, wydanym przez niezależną jednostkę  certyfikującą.

System jest otwarty dla wszystkich producentów. Warunkiem uczestnictwa jest złożenie odpowiedniego wniosku do jednego z partnerów Systemu (PZHiPTCh „POLSUS” lub  Związku Polskie Mięso), poddanie się kontroli oraz przestrzeganie zasad, które mają zagwarantować produkcję wysokiej jakości wieprzowiny.    Uzyskanie gwarantowanej  przez System PQS ponadstandardowej jakości mięsa wynika z dodatkowych obowiązków nałożonych  na uczestników Systemu na każdym etapie procesu produkcyjnego. Uczestnicy Systemu PQS,  oprócz zapewnienia zgodności produkcji  z wymogami obowiązującego prawa, dobrowolnie zgadzają się na przestrzeganie dodatkowych wymogów w procesie produkcyjnym po to, aby zapewnić takie  parametry mięsa wieprzowego, które  zadecydują o jego wartości konsumpcyjnej i przetwórczej. Poniżej przedstawiono  wymagania dla etapu  produkcji  pierwotnej, czyli hodowli i chowu trzody chlewnej.

Stosowanie właściwych ras

Profil rasowy zwierząt objętych Systemem Jakości Wieprzowiny PQS bazuje, m. in. na wykorzystaniu potencjału genetycznego ras: wielkiej białej polskiej  (wbp),   polskiej białej zwisłouchej (pbz), duroc i hampshire. Są to rasy o wysokiej zawartości mięsa w tuszy, niskim otłuszczeniu, korzystnym poziomie tłuszczu śródmięśniowego IMF. Cechy te są przekazywane na potomstwo.

Do produkcji tuczników nie można wykorzystywać świń czystej rasy pietrain. Dla uniknięcia kłopotów związanych z pogorszoną jakością mięsa i wrażliwością na stres, świnie tej rasy są stosowane w Systemie Jakości Wieprzowiny PQS wyłącznie jako jeden z komponentów ojcowskich, w formie mieszańca (z rasą  duroc lub hampshire).

Podział  ras na komponenty mateczne i ojcowskie

Stosowanie podziału ras na komponenty mateczne i ojcowskie wynika z  predyspozycji poszczególnych ras w określonym kierunku użytkowania  i  pozwala  na prawidłowe wykorzystanie potencjału genetycznego zwierząt w zakresie umięśnienia i otłuszczenia tuszy. Rasa wbp  i pbz spełniają wymogi zarówno komponentu matecznego jak i ojcowskiego, dlatego System PQS dopuszcza produkcję tuczników z wykorzystaniem tych ras jako komponentu ojcowskiego.

Wykorzystanie zwierząt wolnych od defektów genetycznych

Główną przyczyną występowania wady  mięsa typu PSE (jasnego, miękkiego i cieknącego) jest zmutowany  gen wrażliwości na stres (RYR1T).  Zwierzęta obarczone tym defektem genetycznym  znacznie częściej wykazują tendencje do wytwarzania mięsa gorszej jakości niż osobniki odporne na stres. Dlatego w  stadzie  podstawowym nie może być zwierząt wrażliwych na stres.  

Właściwa masa ciała i  wiek uboju

Ubój tuczników powinien następować  przy  masie ciała około 100 kg (+ – 15 kg) co odpowiada wiekowi  zwierząt 5 – 7 miesięcy. Uzasadnieniem ograniczeń masy ciała i wieku tuczników są wyniki badań i obserwacji wskazujących, które wskazują, że zwierzęta przy tej masie ciała i wieku mają największe zdolności do odkładania białka a tym samym produkowania chudego mięsa.

Odpowiednie żywienie

Żywienie musi być zbilansowane i  dostosowane do wieku zwierząt, co pozwala na maksymalne wykorzystanie potencjału genetycznego w zakresie ich umięśnienia  oraz zapobiega  nadmiernemu otłuszczeniu i występowaniu wad jakości.

Innym  wymogiem żywieniowym jest wyeliminowanie bądź ograniczenie w ostatniej fazie  cyklu produkcyjnego pasz negatywnie wpływających na jakość tuszy i mięsa. W związku z tym na miesiąc przed ubojem należy ograniczyć stosowanie kukurydzy (do 20 proc. w dawce) oraz wyeliminować z żywienia mączkę rybną i produkty rybne. 

Prawidłowo przeprowadzony obrót przedubojowy

Prawidłowe postępowanie  ze zwierzętami przed ubojem ma na celu eliminację lub zminimalizowanie  działania czynników stresogennych. Stres w trakcie obrotu może spowodować zachwianie równowagi fizjologicznej i wywołać szereg nieodwracalnych reakcji metabolicznych, prowadzących do powstania wad jakości mięsa (najczęściej typu PSE  i  DFD). Na ten element musi zwrócić uwagę zarówno producent żywca jak i przetwórca. Tu ważny jest czas transportu, który nie może przekraczać 8 godzin.

Prowadzenie dokumentacji

Uczestnicy systemu  muszą wypełniać i przechowywać dokumenty systemowe, tj.  formularz żywieniowy i formularz do samokontroli oraz  gromadzić dokumentację  dotyczącą zakup pasz,  receptury paszowe, dawki pokarmowe czy dokumenty przewozowe (ubojnie). 

Przy zakupie zwierząt hodowlanych należy bezwzględnie pamiętać  o dokumentach hodowlanych, które są   certyfikatem potwierdzającym  wartość hodowlaną i użytkową zwierzęcia oraz jego  pochodzenie  i status w zakresie stopnia wrażliwości na stres.  Na tej  podstawie  możliwa  jest pełna i wiarygodna  weryfikacja pochodzenia zwierząt  oraz ich  identyfikacja.

Zapewnienie identyfikowalności

System gwarantuje pełną identyfikowalność uzyskanego produktu i daje możliwość prześledzenia ścieżki pochodzenia mięsa (traceability): od partii mięsa do stada, z którego to mięso pochodzi wraz z  ustaleniem pochodzenia   genetycznego  zwierząt.  Konieczne jest zatem oznakowanie  zwierząt, a na etapie przetwórstwa i dystrybucji -  półtusz i mięsa kulinarnego.

Dobrowolne poddanie się kontroli i certyfikacji

System Jakości Wieprzowiny PQS ma dwa niezależne etapy kontroli, które gwarantują  wiarygodność produkcji, transparentność procesu produkcyjnego  i umożliwiają  identyfikowalność produktów.

Pierwszym poziomem kontroli jest samokontrola uczestnika Systemu przeprowadzana na podstawie  odpowiednich wytycznych opracowanych dla danego etapu produkcji wieprzowiny. Pomocny w tym zakresie jest formularz do samokontroli, którego wzór jest dostępny na stronie www.polsus.pl w zakładce System PQS.

Drugim poziomem kontroli jest niezależna kontrola audytorska. Jest to   kontrola na zgodność ze specyfikacją, w czasie której sprawdzeniu  podlega zarówno proces produkcji,  jak i  wyprodukowana w Systemie PQS wieprzowina. Jakość mięsa jest weryfikowana  metodami laboratoryjnymi. Kontrola jest przeprowadzana przez  niezależne  jednostki certyfikujące,  akredytowane na zgodność z normą PN-EN 45011, posiadające upoważnienie MRiRW  oraz uznane przez System Jakości Wieprzowiny PQS.

Wszyscy uczestnicy łańcucha produkcyjnego muszą ze sobą współpracować, aby zachować ciągłość produkcji (od stada do mięsa kulinarnego) i zgodność z wymogami Systemu na każdym jej etapie.