Wykorzystanie łubinu żółtego w produkcji tuczników

Uprawa bobowatych ma znaczenie ekologiczne i ekonomiczne. Wybierając określone gatunki do uprawy we własnym gospodarstwie, należy uwzględnić warunki siedliskowe oraz wyposażenie techniczne gospodarstwa (Kopiński i Matyka, 2012). Trzeba też przestrzegać właściwego dobru gleb pod ich uprawę, techniki i terminów siewu oraz ochrony roślin. Działania te będą decydować o sukcesie uprawy.

W żywieniu świń nasiona łubinu żółtego stosowali m.in. Roth-Maier i wsp. (2004). W I i II okresie tuczu grupa doświadczalnych świń rosnących (niemiecka landrace x pietrain) otrzymywała w mieszankach jęczmienno-kukurydzianych 20 proc. nasion łubinu. W celu zbilansowania mieszanki na I okres tuczu zastosowano dodatek 4 proc. poekstrakcyjnej śruty sojowej. W mieszankach stosowano też premiks mineralno-witaminowy i kilka aminokwasów syntetycznych. W mieszankach dla świń kontrolnych jedynym źródłem białka była poekstrakcyjna śruta sojowa.

Przyrosty dobowe w I okresie tuczu były większe w grupie D o 51 g w stosunku do grupy K (896 g), a w II okresie tuczu niższe w grupie D o 27 g w stosunku do grupy K (966 g). W całym okresie tuczu uzyskano dobre, porównywalne w grupach, przyrosty dobowe (wykres 1). Wykorzystanie paszy na przyrost 1 kg masy ciała było w I okresie tuczu lepsze w grupie D vs. K, w II okresie tuczu w grupie K vs. D, a za cały okres tuczu zbliżone w grupach (wykres 2).

Masa tuczników przy uboju była wyrównana w grupach, a wydajność rzeźna nieco lepsza w grupie K vs. D (0,07 pkt proc.). Otłuszczenie tusz pozyskanych od tuczników D vs. K było mniejsze o 0,9 mm.

W doświadczeniu przeprowadzonym przez Hanczakowską i Świątkiewicz (2014) żywiono świnie mieszankami zawierającymi dwa białkowe materiały paszowe krajowej produkcji: łubin żółty i makuch rzepakowy. W I okresie tuczu stosowano w żywieniu świń rosnących mieszankę zawierającą 8 proc. łubinu żółtego i 7 proc. makuchu rzepakowego oraz 8 proc. poekstrakcyjnej śruty sojowej. Do mieszanki na II okres tuczu użyto tylko krajowych materiałów białkowych, tj. 12 proc. łubinu żółtego i 10 proc. makuchu rzepakowego. W grupie kontrolnej jedynym źródłem białka była poekstrakcyjna śruta sojowa (I okres tuczu - 21 proc., II okres tuczu - 15 proc.). Do przygotowania pełnoporcjowych mieszanek użyto oczywiście śrut zbożowych: kukurydzianej, pszennej, jęczmiennej, a w grupie kontrolnej dodatkowo otrąb pszennych. Mieszanki uzupełniono o premiks mineralno-witaminowy oraz syntetyczną lizynę i metioninę.

Średnie dobowe przyrosty w I i II okresie oraz w całym tuczu okazały się lepsze w grupie D w porównaniu z K o: 3, 61 i 29 g (wykres 3). Zwierzęta z grupy D w porównaniu z tucznikami z grupy K lepiej wykorzystywały paszę na przyrost 1 kg masy ciała. Wyniki uzyskane w grupie D w porównaniu do K były lepsze odpowiednio o: 0,02; 0,22 i 0,15 kg (wykres 4).

Do doświadczenia wybrano 3 rasowe warchlaki, loszki i wieprzki (stosunek płci 1:1), które podzielono na 3 grupy, po 10 sztuk każda. Tucz 3-fazowy, od masy 27,2 kg do 117,5 kg, trwał 86 dni (I okres - 41 dni, II okres - 28 dni, III okres - 17 dni). Świnie z grupy kontrolnej (K) otrzymywały mieszanki, w których jedynym źródłem białka była poekstrakcyjna śruta sojowa. Tuczniki doświadczalne, niezależnie od fazy tuczu, otrzymywały w mieszankach: D1 - 7,5 proc. nasion łubinu żółtego, D2 - 15 proc. nasion łubinu żółtego. W badaniach zastosowano łubin żółty odmiany Mister. Niedobory białka w mieszankach uzupełniono, dodając poekstrakcyjną śrutę sojową. Do przygotowania paszy dla rosnących zwierząt użyto: pszenicy, jęczmienia, pszenżyta i owsa w formie śruty; ich udział w mieszankach wahał się od 71,5 do 83,5 proc. Mieszanki wzbogacono o dodatek mineralno-witaminowy (premiks 2,5 proc.). Do mieszanek na I okres tuczu dodano też olej sojowy. Mieszanki, którymi żywiono tuczniki, były izoenergetyczne i izobiałkowe.

Jednym z czynników, który mógł wpłynąć na wyniki tuczu, była zawartość alkaloidów w nasionach łubinu żółtego użytego do przygotowania mieszanek. Zawartość substancji antyodżywczych w nasionach była stosunkowo niska.

Przyrosty dobowe oraz zużycie mieszanek na 1 kg przyrostu masy ciała były dobre (wykres 5 i 6). Stwierdzono niewielką progresję w zakresie badanych cech w grupach doświadczalnych D1 i D2 w porównaniu z grupą kontrolną (K).

Oszacowana poubojowo mięsność wszystkich ubitych tuczników była bardzo dobra, porównywalna ze średnią krajową. W grupie K wyniosła 58,8 proc.; w D1 i D2 była większa o 0,6 i 0,4 pkt. proc. Tusze ubitych świń zakwalifikowano do klasy E (system SEUROP).

Koszt paszy na przyrost 1 kg masy ciała w całym okresie tuczu był porównywalny w grupach (2,74±0,01 zł). Lepsze wyniki uzyskane w tuczu dla świń rosnących z grup doświadczalnych vs. kontrolnej przyczyniły się do niewielkiej poprawy efektywności produkcji tuczników, w żywieniu których stosowano łubin żółty.

Przedstawione w opracowaniu wyniki badań wskazują na możliwość alternatywnego (w stosunku do poekstrakcyjnej śruty sojowej) wykorzystania nasion łubinu żółtego w tuczu świń.

Łubin żółty ma najmniejsze wymagania glebowe spośród bobowatych. Nadaje się do uprawy na terenie całego kraju, szczególnie na glebach lekkich, klasy IVb, V, VI, utrzymanych w dobrej kulturze. Nie powinien być uprawiany na glebach o odczynie obojętnym, zasadowym i świeżo wapnowanych. Uprawę łubinu zaleca się na glebach o kwasowości (pH) od 5,0 do 6,0. Słabo plonuje na glebach podmokłych i zlewno-gliniastych. W płodozmianie występuje najczęściej po zbożach, w 3.-4. roku po oborniku. Mając na uwadze ograniczenie chorób, nie powinno się go uprawiać po roślinach strączkowych wcześniej niż po 4-5 latach.

Łubin żółty wyróżnia się odpornością na suszę. Bardzo dobrze znosi też wiosenne przymrozki, nawet do -5^oC. Największe zapotrzebowanie na wodę występuje u tej rośliny w okresie od pąkowania do zawiązywania strąków. Pod uprawę łubinu żółtego należy stosować nawożenie mineralne fosforem i potasem, nie zaleca się stosowania nawozów azotowych. Według Wysokińskiego i wsp. (2014) łubin żółty pobiera ok. 75 proc. z procesu biologicznej redukcji N2 (dzięki wiązaniu azotu atmosferycznego), ok. 20 proc. z zasobów glebowych, ale tylko 1,7 proc. z zastosowanego azotu mineralnego.

Siew nasion łubinu żółtego powinien odbywać się jak najwcześniej, optymalnie dla danego regionu, najczęściej od 20 marca do 10 kwietnia. W zależności od odmiany powinno się go wysiewać w ilości 150-200 kg/ha, na głębokości 3-4 cm, w rozstawie rzędów 12-20 cm. Przed siewem nasiona warto zaprawić nitraginą, która zwiększa intensywność wiązania azotu.

W Krajowym Rejestrze znajduje się obecnie 8 odmian łubinu żółtego. Charakteryzują się one różnymi właściwościami rolniczo-użytkowymi, a także różnym składem podstawowym. W tabeli przedstawiono wybrane cechy nasion łubinu żółtego, ważne w aspekcie żywienia świń.

Największą zawartością białka ogólnego charakteryzują się nasiona odmiany Lord, a najmniejszą odmiany Perkoz. Zawartość tłuszczu surowego jest natomiast najwyższa w nasionach odmiany Perkoz, a najniższa w odmianie Lord. Poziom włókna surowego jest zróżnicowany, wahania między odmianami wynoszą do 2,3 pkt. procentowego. Najniższy poziom substancji antyodżywczych (alkaloidów) występuje w odmianie Perkoz i Mister, a najwyższy - w odmianie Parys.

Artykuł ukazał się w majowym wydaniu miesięcznika "Farmer"