Jak posiejesz, tak zbierzesz

Jakość i parametry siewu ziarna kukurydzy stanowią kluczowe czynniki w perspektywie dalszych etapów technologii produkcji roślin, dlatego warto przypomnieć najważniejsze kanony jej prawidłowego siewu, wskazując równocześnie na tendencje w doskonaleniu tej technologii.

Wszechstronne wymagania

Agrotechnika siewu kukurydzy stawia bardzo wysokie wymagania dotyczące cech konstrukcyjnych siewników punktowych. Z punktu widzenia oceny przydatności siewnika w technologii produkcji danej rośliny, istotne znaczenie ma zakres możliwych do przeprowadzenia regulacji maszyny. Obejmują one – głębokość umieszczenia nasion w glebie, zmianę rozstawu rzędów, a także odległości między nasionami w rzędzie. Dokładne wykonanie nastawów sprzyja stworzeniu optymalnych warunków wzrostu roślin.

Ważnym kryterium przy podejmowaniu decyzji o wyposażeniu gospodarstwa w siewnik punktowy jest jego cena. Wobec coraz bogatszej rynkowej oferty siewników punktowych, kreowane są bardziej sprzyjające przesłanki dostosowania kosztu zakupu maszyny do możliwości finansowych gospodarstwa. Koszty maszyny nie powinny jednakże stanowić jedynego kryterium przy wyposażaniu gospodarstwa w siewnik precyzyjny. Taki zakup w pełni uzasadniają przesłanki technologiczne. Punktowy siew ziarna umożliwia bowiem znaczne ograniczenie nakładów pracy wkładanej w późniejsze zabiegi, obejmujące chociażby mechaniczną pielęgnację roślin. Ponadto, zastosowanie siewu punktowego przynosi znaczące oszczędności w ilości nasion wysianych na 1 ha. Ma to tym większe znaczenie, jeśli uwzględni się stosunkowo wysokie ceny ziarna kukurydzy, wynikające między innymi z konieczności jego odpowiedniego przygotowania do siewu, czyli zaprawiania preparatami chemicznymi.

W technologiach produkcji kukurydzy najbardziej rozpowszechnione są, ze względu na wielkość powierzchni uprawy, wielosekcyjne siewniki ciągnikowe. Ten model siewników zalicza się do typowych maszyn zawieszanych na trzypunktowym układzie zawieszenia (TUZ) ciągnika, chociaż wiele firm oferuje również maszyny przystosowane do transportu na własnych kołach. Sekcje siewników są montowane na wspólnej ramie nośnej z wykorzystaniem czworoboków przegubowych, co znacznie ułatwia sprawną regulację szerokości między rzędami oraz montaż odpowiedniej liczby sekcji roboczych na ramie. Poszczególne sekcje są napędzane indywidualnie lub też centralnie od kół jezdnych maszyny. Siewniki mogą być wyposażone w zespoły z pneumatycznym lub mechanicznym rozdziałem nasion wynoszonych poza komorę nasienną.

Wysiew z turbiną

Siewniki z pneumatycznym rozdziałem nasion znajdują powszechne zastosowanie do siewu kukurydzy. Ta grupa rozwiązań wyróżnia się na ogół bardziej uniwersalnym wykorzystaniem (w porównaniu z siewnikami mechanicznymi), ponieważ ich zespoły robocze są lepiej przystosowane do wysiewu nasion znacznie różniących się wielkością i kształtem. Wśród siewników pneumatycznych wyróżnia się rozwiązania z nadciśnieniowym i podciśnieniowym systemem roboczym.

Siewniki nadciśnieniowe są wyposażone w obracające się tarcze wysiewające z otworkami na nasiona. Dzięki specjalnej dyszy ze strumieniem sprężonego powietrza, następuje dociśnięcie nasion znajdujących się w otworkach tarczy i równoczesne usunięcie nadmiaru nasion do zbiornika. Natomiast w przypadku siewnika podciśnieniowego, dzięki doprowadzonemu podciśnieniu, element roboczy w postaci obrotowej tarczy wysiewającej z otworkami na obwodzie, przenosi przyssane do otworków nasiona ze zbiornika do redlicy.

Mechaniczne – dla równych nasion

Precyzyjne siewniki z mechanicznym rozdziałem nasion są wyposażane w tarczowe, taśmowe lub łyżeczkowe zespoły wysiewające. Są to relatywnie proste konstrukcje, charakteryzujące się również niższą ceną w porównaniu do pneumatycznych. Nie jest to jednak dostatecznie silny argument  uzasadniający ich szerokie wykorzystanie w siewie kukurydzy, szczególnie w gospodarstwach produkujących tę roślinę na dużą skalę. Niższa cena siewników mechanicznych niewątpliwie ułatwia dostęp do tego typu maszyn gospodarstwom o mniejszym areale uprawy. Warto jednak pamiętać, że siewniki mechaniczne wymagają na ogół zasilania w partię nasion w niewielkim stopniu zróżnicowanych pod względem wielkości, a także odpowiedniego dobrania parametrów konstrukcyjnych zespołów wysiewających, w celu ograniczenia przepustów lub podwójnego wysiewu nasion. Wymaganie to dotyczy przede wszystkim tarcz z właściwie dobraną wielkością łyżeczek. Chcąc wysiać nasiona odmian drobno- i gruboziarnistych, konieczna jest wymiana tarczy z łyżeczkami.

Coraz więcej w standardzie

Oferowane obecnie na rynku siewniki się coraz częściej wyposażane w standardzie w zestaw uzupełniających elementów roboczych podnoszących ich funkcjonalność. Urządzenia przystosowuje się między innymi do nabudowania na ich konstrukcji zespołów do rozsiewu nawozów mineralnych, aplikatora nawozów płynnych i granulatów, a także opryskiwacza pasowego. Siewniki wyposaża się w jeden wspólny zbiornik na nawozy lub pojedyncze zbiorniki montowane na sekcjach wysiewających. W wielu modelach przewidywana jest możliwość doposażenia zbiornika w doglebowy aplikator nawozów przystosowany do podawania nawozów na poziomie wysiewanego ziarna. Zestawienie kilku funkcji roboczych w jednej maszynie sprzyja osiąganiu wielu korzyści, wśród których najważniejsze jest ograniczenie ponoszonych nakładów pracy.

Śródzdanie

Miarą nowoczesności siewników do kukurydzy jest ich przystosowanie do włączenia w system rolnictwa precyzyjnego z wykorzystaniem nawigacji satelitarnej.

Przystosowanie siewnika do precyzyjnej pracy polega w tym przypadku na wyposażeniu maszyny w elementy elektroniki sterujące pracą hydraulicznych lub elektrycznych napędów zespołów roboczych siewnika, w połączeniu z nabudowanym na nim rozsiewaczem nawozów mineralnych.

Siew na kilka sposobów

Cechą wyróżniającą dotychczas rozpowszechnione technologie produkcji kukurydzy jest siew roślin w rzędach o rozstawie co 75 cm. Jedną ze współczesnych tendencji w siewie jest jednak wprowadzanie ziarna kukurydzy do gleby w wąskie rzędy o rozstawie wynoszącym 35-40 cm, przy równoczesnym zachowaniu dotychczasowych norm wysiewu. W efekcie tak przeprowadzonego siewu można stworzyć roślinom korzystniejsze warunki wzrostu i rozwoju.

W tradycyjnej technologii uprawy kukurydzy, w której rzędy są od siebie oddalone o 75 cm, dostrzega się obecnie szereg problemów, między innymi późne zamykanie międzyrzędzi przez poszczególne rośliny przy ograniczonym jednocześnie wykorzystaniu przez nie produkcyjnego potencjału gleby. W związku z tymi problemami, podjęto szereg doświadczeń, które doprowadziły do stworzenia nowych koncepcji siewu kukurydzy, w tym (poza wymienioną metodą wąskich rzędów) metodę w podwójne rzędy, rozproszoną, a także w „magiczny trójkąt”, czego efektem powinny być wzrost  plonów i  poprawa jakości zbieranej masy roślinnej.

Zastosowanie „magicznego trójkąta” polega na takim rozmieszczeniu ziarna kukurydzy w glebie, które uwzględnia połączenie systemu wąskich rzędów (35-40 cm) z odpowiednim przesunięciem roślin względem siebie w sąsiadujących rzędach. W wyniku tego rozwiązania rośliny kukurydzy w sąsiadujących rzędach są rozmieszczone w taki sposób, że znajdują się na wierzchołkach trójkąta równoramiennego, a odległości między trzema rozpatrywanymi roślinami (dwiema z wąskiego rzędu i jedną z sąsiadującego rzędu) stanowią boki tego trójkąta. W efekcie takiego założenia, uwzględniającego równocześnie obsadę 10 roślin na powierzchni 1 m², odległość między rzędami może wynosić 29,4 cm, zaś odstęp pomiędzy kolejnymi roślinami w rzędzie 34 cm, z jednoczesnym przesunięciem roślin w sąsiednim rzędzie o odległość 17 cm. Jak wskazują szczegółowe wyniki badań, przytaczane w specjalistycznej literaturze, wdrożenie opisanej metody siewu może przenieść ok. 10-procentowy wzrost plonowania kukurydzy, co stanowi efekt lepszego wykorzystania składników pokarmowych i wody w glebie. W porównaniu z metodą siewu w tradycyjnym rozstawie międzyrzędzi (75 cm),  przy zastosowaniu nowych metod siewu, obserwuje się ponadto zmniejszenie erozji gleby, parowania wilgoci, większe stłumienie (ograniczenie) rozwoju chwastów, wcześniejsze zwarcie łanu, a także zmniejszenie konkurencji między roślinami o wodę, składniki pokarmowe i światło.

Spełnienie wyrafinowanych wymagań, związanych z siewem kukurydzy w „magiczny trójkąt”, domaga się określonych rozwiązań w konstrukcji siewników. Polegają one na wyposażenie maszyn w wersji pneumatycznej w odpowiednio dobrane tarcze wysiewające z otworami na obwodzie, a także układ napędowy do synchronizacji ułożenia nasion względem siebie w sąsiednich rzędach. Praktycznym przykładem takiego rozwiązania jest siewnik Optima Kverneland-Accord, który przystosowany do siewu w rozstawie 37,5 cm, został wyposażany w 8 lub 16 sekcji roboczych, wprowadzających do gleby ziarno w sąsiadujących rzędach z przesunięciem o pół odstępu. W skład siewnika wchodzi również rzędowy rozsiewacz nawozów oraz zespół do zakładania ścieżek technologicznych.