Zgrabiarki karuzelowe sprawdzają się zarówno w małych gospodarstwach, jak i tych największych. Najmniejsze modele mogą być napędzane przez zaledwie 20-konne ciągniki i grabią zielonkę z 3-metrowego pasa łąki. W przypadku największych maszyn tego typu ich szerokość robocza dochodzi do 20 m, a do sterowania nimi wykorzystywana jest elektronika. Prezentujemy przegląd zgrabiarek ośmiu firm: SaMasz, Pöttinger, Claas, Unia, Kuhn, Krone, Massey Ferguson, Sipma iPronar.

SAMASZ

W ofercie SaMaszu znajdziemy trzy rodzaje zgrabiarek karuzelowych. Pierwszy to zawieszane maszyny jednowirnikowe dostępne w czterech rozmiarach, od 3 do 4,7 m. Na ich ramionach znajdują się po trzy, a w przypadku dwóch największych modeli po cztery podwójne palce grabiące. Wysokość pracy palców grabiących nad łąką można regulować na dwa sposoby. Pierwszy to powszechnie spotykana korba umiejscowiona na przekładni. Drugi wykorzystuje zmianę sposobu zamontowania podwozia karuzeli. Można je odwracać, co pozwala na uzyskanie prześwitu pod jego ramą równego 16 bądź 21 cm. Jednocześnie o 5 cm zmienia się wysokość pracy palców.

W barwach SaMaszu dostępne są również zaczepiane modele jednokaruzelowe Uno o szerokościach od 4,1 do 4,7 m, standardowo wyposażone w układ jezdny typu tandem i opcjonalne koło kopiujące zamontowane pod zaczepem. Zgrabiarki te mają hydrauliczno-mechaniczny układ regulacji wysokości zgrabiania i unoszenia karuzeli do transportu. W czasie przejazdów transportowych unoszone są tylne koła podwozia karuzeli i jest ona wtedy oparta jedynie na dwóch przednich kołach. W ten sposób palce wirnika unoszone są na wysokość 47 cm, co jest wystarczające do przejechania nad zgrabionym pokosem albo transportu maszyny po polnej drodze.

Powyższy sposób unoszenia wirników występuje także w dwukaruzelowych zgrabiarkach szeregowych Duo. W czasie transportu ich wirniki ustawione są jeden za drugim, dzięki czemu mniejszy model Duo 680 nie przekracza 3 m bez zdejmowania ramion wirnika. Po ich zdjęciu uzyskamy wygodną do jazdy po drogach publicznych szerokość 1,80 m. Zgrabiarki te podczas pracy pozwalają na łatwą, hydrauliczną zmianę szerokości roboczej i to w szerokim zakresie, płynnie przechodząc od wykorzystania szerokości jednej do dwóch karuzel. W zależności od ustawienia tylnej karuzeli po lewej lub prawej stronie śladu pierwszego wirnika uzyskamy jeden wałek zgrabiony z boku maszyny lub dwa utworzone indywidualnie przez każdy z wirników.

Dwa wałki potrafi również tworzyć zgrabiarka Tango 730 wyposażona w ramę transportową i wirniki umieszczone asymetrycznie - dzięki temu w zależności od ustawienia ich odległości od ramy centralnej uzyskujemy jeden bądź dwa wałki. Manewrowanie w jej przypadku ułatwiają skrętne koła transportowe, a o dokładne zgrabianie na nierównościach dba 6 kół kopiujących pod każdym wirnikiem. Rozwiązania te spotkamy także w standardowej wersji największej zgrabiarki z Podlasia, czyli modelu Z2-840, który jest wyposażony w dwie centralne karuzele zgrabiające zielonkę z pasa łąki o szerokości od 7,6 do 8,4 m - wielkość tę można regulować hydraulicznie.

PöTTINGER

Austriacki producent oferuje szeroką gamę zgrabiarek o szerokościach od 3,4 do 12,5 m. Maszyny jednokaruzelowe mają w największej wersji 4,6 m szerokości. Tak jak w większych modelach zastosowano w nich karuzele Toptech Plus – wyposażone są one w duże krzywki o średnicy do 42 cm. Nie absorbują one uwagi właścicieli – są zamknięte w szczelnej obudowie i w ich przypadku nie ma potrzeby kontroli ani wymiany oleju. Przekładnia karuzeli pracująca w płynnym smarze również nie wymaga konserwacji. W zależności od szerokości roboczej na karuzeli znajduje się od 10 do 15 ramion, które w razie potrzeby można zdemontować. Wysokość robocza jest regulowana za pomocą korby.

Za dokładne zgrabianie odpowiadają prosto ustawione palce sprężynowe. Ich zewnętrzna para jest nieco krótsza co powoduje, że nie zbierają one całej warstwy zielonki z podłoża (pozostałą zielonkę zgrabiają dłuższe) – według producenta pozwala to zmniejszyć obciążenie ramion.

Zgrabiarki jednokaruzelowe Pöttinger wyposażone są w kozioł wychylny, który umożliwia poruszanie się maszyny po śladach ciągnika. Podczas podnoszenia zgrabiarka wraca do pozycji wyjściowej, a na czas transportu zabezpieczana jest przed przypadkowym wychyleniem za pomocą blokady transportowej. Pod kozłem można zamontować dodatkowe koło kopiujące. Dostępne jest także koło Multitast zamontowane za pomocą długiego ramienia poprowadzonego z centrum karuzeli. Koło jest umiejscowione przed karuzelą nieco z boku, aby ominąć układ zawieszenia. Rozwiązanie to dostępne jest także w maszynach dwu- i czterowirnikowych.

Zgrabiarki dwukaruzelowe wykorzystują ramę transportową i dostępne są w wersji ze zgrabianiem pokosu pośrodku maszyny jak i z jej boku. Występują także w wersji szeregowej, bez ramy transportowej.

Największa maszyna do zgrabiania w barwach Pöttingera to czterowirnikowy TOP 1252C. Posiada on regulowaną szerokość roboczą w zakresie od 8 do 12,5 m. Przednie wirniki napędzane są hydraulicznie co pozwala na ich łatwe składanie dzięki czemu wysokość transportowa maszyny wynosi 3,99 m bez zdejmowania ramion grabiących. Z kolei z tyłu napęd przenoszony jest mechanicznie, co upraszcza konstrukcję.

CLAAS

W ofercie Claasa dostępnych jest 19 modeli zgrabiarek karuzelowych pod nazwą Liner. Oprócz dostępnych u większości producentów modeli 1- i 2-karuzelowych znalazły się wśród nich także wersje z 4 wirnikami. Są one zamontowane za pomocą bocznych ramion na ramie transportowej. Maszyna o największej szerokości roboczej 15 m umożliwia formowanie pokosu o szerokości od 1,2 do 2,6 m, co można regulować hydraulicznie za pomocą terminala sterującego. Największe maszyny Linera mogą być obsługiwane przez różne wersje terminali zgodnych ze standardem ISOBUS, zarówno sygnowanych logo Claasa, jak i innych producentów.

Modele jednowirnikowe dostępne są w wersjach o szerokościach roboczych od 3,5 m do 5,2 m i mogą być zawieszane na TUZ lub zaczepiane, co pozwala wykorzystać nawet bardzo małe ciągniki.

Dwukaruzelowe Linery charakteryzuje złożona konstrukcja, która w zależności od modelu umożliwia odkładanie pokosu na środku lub z boku maszyny albo tworzenie dwóch oddzielnych pokosów. Wersje tworzące wałek zielonki pośrodku maszyny mają wirniki umiejscowione naprzeciwko siebie po obu stronach ramy transportowej. Maszyny z odkładaniem bocznym mają je przesunięte względem ramy - prawa karuzela znajduje się z przodu, a lewa z tyłu maszyny. Większość tego typu modeli ma funkcję Twin, dzięki której możliwe jest układanie dwóch oddzielnych pokosów. Claas oferuje także zgrabiarki szeregowe, gdzie pierwszy wirnik zaczepiony jest bezpośrednio do ciągnika, a drugi połączony z zaczepem pierwszego za pomocą ramienia, które może zmieniać kąt ustawienia, co umożliwia regulację szerokości roboczej maszyny.

Poza najmniejszym, jednowirnikowym modelem wyposażonym w podstawowej wersji w podwozie dwukołowe wszystkie pozostałe wyposażone są standardowo w podwozia wirników z czterema kółkami kopiującymi. W większości przypadków jako opcja dostępne jest również sześciokołowe podwozie, które pozwala na idealne odwzorowanie powierzchni łąki nawet przy jej bardzo nierównej powierzchni.

UNIA

W ofercie Unii można znaleźć dwa modele zgrabiarek jednowirnikowych i jeden model dwuwirnikowy. Jednokaruzelowy Rak 1 oparty na dwóch skrętnych kołach kopiujących to prosta konstrukcja, której zaletą jest niewielka masa i niska cena. Z uwagi na nieskomplikowany układ kopiowania terenu można polecić ją przede wszystkim na łąki o równanej powierzchni. Druga zgrabiarka - Rak 1,12 ma podwozie typu tandem, co pozwala jej na dobre kopiowanie terenu. Dodatkowo dopasowanie zgrabiarki do nierówności terenu poprawia przednie kółko kopiujące znajdujące się pod układem zawieszenia maszyny na TUZ. Interesującym rozwiązaniem w tym modelu jest również skrętna rama, która sprawia, że maszyna podąża idealnie torem jazdy ciągnika, co zapobiega powstawaniu „uskoków” w zgrabionym pokosie.

Dla większych gospodarstw przeznaczony jest dwukaruzelowy Rak 2 wyposażony w unikalny układ wleczonych wirników. Te ostatnie nie są tak jak w przypadku innych producentów umiejscowione pod ramionami, a za nimi. Połączone są z ramionami za pomocą równoległoboków i odciążone za pomocą układów podwójnych sprężyn. Mimo tego ciekawego rozwiązania wątpliwości budzi dokładność wybierania nierówności terenu przez wirniki ze względu na oparcie każdego z nich jedynie na dwóch kołach kopiujących. Maszyna standardowo jest wyposażona w kierowane koła transportowe, a wysokość zgrabiania można regulować za pomocą korby nad każdym wirnikiem. Dodatkowo wysokość można modyfikować, zmieniając tuleje dystansowe kół kopiujących.

KUHN

W ofercie Kuhna dostępna jest bardzo bogata oferta zgrabiarek karuzelowych. Można wybierać między maszynami jednokaruzelowymi zawieszanymi oraz przyczepianymi dwu- i czterowirnikowymi. Modele dwukaruzelowe, podobnie jak u innych renomowanych producentów, dostępne są w wersji z ramą transportową i wirnikami zawieszanymi na niej symetrycznie oraz asymetrycznie, a także w wersji szeregowej bez ramy centralnej. Najmniejszy model jednokaruzelowy zgrabia zielonkę z szerokości 3,2 m, a największy czterowirnikowy - z 14,70 m. Oprócz nieprzeciętnych rozmiarów wyróżnikiem tego ostatniego modelu jest sposób przekazania napędu do wirników. Nie jest on mechaniczny, jak w pozostałych zgrabiarkach francuskiego producenta, ale hydrauliczny. Trzeba pamiętać, że przy zastosowaniu mechanicznego napędu w tak dużej zgrabiarce konieczne byłoby użycie licznych przekładni i połączeń mechanicznych, dlatego rozwiązanie to upraszcza konstrukcję i ma wiele innych zalet. Według producenta zapewnia większą niezawodność, generuje mniejszy hałas, jest prostsze w obsłudze serwisowej oraz nie powoduje wibracji. Dodatkowo można zmienić prędkość obrotową wirników, np. gdy chcemy delikatniej obchodzić się ze zgrabianym materiałem.

Do sterowania maszyną wykorzystywany jest sterownik IsoKuhn VT50, za pomocą którego można m.in. ustawić wysokość pracy palców grabiących, szerokość roboczą czy sekwencję podnoszenia wirników na uwrociach.

Ciekawym modelem jest także GA 6501P. Pomimo wyposażenia go w dwa wirniki jest on zawieszany na TUZ ciągnika. Dzięki temu łączy wysoką wydajność wynikającą z szerokości roboczej regulowanej w zakresie 5,55-6,40 m i zwrotność maszyny zawieszanej. Zapotrzebowanie mocy na WOM to zaledwie 40 KM, ale raczej trzeba liczyć się z koniecznością zastosowania dociążenia ciągnika lub wykorzystania nieco większej maszyny ze względu na masę zgrabiarki równą 1160 kg i znaczne oddalenie jej środka ciężkości od ciągnika.

KRONE

W bogatej ofercie Krone poza spotykanymi u innych producentów zgrabiarkami jedno-, dwu- czy czterowirnikowymi dostępne są jeszcze większe maszyny. Największa z nich to sześciowirnikowy Swadro 2000 o szerokości roboczej 19 m. Inną ciekawą zgrabiarką jest Swadro 1010 odkładający pokos na bok za pomocą trzech wirników. Dwa z nich znajdują się w tradycyjnym dla asymetrycznych zgrabiarek miejscu, trzeci natomiast został umiejscowiony pomiędzy nimi pod ramą. Łącznie pozwala to na zgrabianie zielonki z pasa łąki o szerokości 9,70 m.

Do zarządzania wielowirnikowymi zgrabiarkami Krone proponuje kilka rodzajów urządzeń sterujących, obsługują one także standard ISOBUS, co pozwala na skorzystanie z terminala, który już posiadamy.

Krone ma również ofertę dla znacznie mniejszych gospodarstw. Najmniejszy model to Swadro 35 o szerokości roboczej 3,5 m i zapotrzebowaniu mocy równym 31 KM.

Krone chwali się także innowacjami, np. w modelach odkładających pokos na środku maszyny dostępny jest, montowany z przodu maszyny pod ramą centralną, pojedynczy wirnik rozrzucający. Ma on za zadanie napowietrzyć zielonkę leżącą pośrodku maszyny, która bez niego byłaby nietknięta przez wirniki zgrabiające.

MASSEY FERGUSSON

Z logo Massey Fergusson również dostępna jest szeroka oferta zgrabiarek karuzelowych. Cechą charakterystyczną najmniejszych, jednokaruzelowych modeli marki jest zgrabianie pokosów z prawej strony maszyny. Producent tłumaczy to ergonomią i standardowo umieszczaną po prawej stronie kabiny ciągnika konsolą sterującą.

W przypadku maszyn dwu- i czterokaruzelowych na uwagę zasługuje m.in. układ kierowania skrętnymi kołami. Jest on schowany wewnątrz ramy, co chroni go przed uszkodzeniami, a jego konstrukcja według producenta m.in. dzięki małej liczbie połączeń zapewnia precyzyjne kierowanie, co daje efekt w postaci dopuszczalnej prędkości transportowej 50 km/h.

Karuzele wyposażone są w opatentowany system zawieszenia wykorzystujący 6 kół kopiujących. Dzięki jego konstrukcji i wyważeniu wirnika podczas podnoszenia najpierw unoszony jest jego przód, a dopiero później tył - przy upuszczaniu ma miejsce sytuacja odwrotna, dzięki czemu zęby nie mają możliwości zawadzać o podłoże.

W modelach czterokaruzelowych zastosowano automatyczny, hydrauliczny system sterowania, który ma za zadanie kontrolować opóźnienie podnoszenia i opuszczania tylnych wirników. Maszyny te mają też możliwość sterowania poprzez złącze ISOBUS.

SIPMA

W ofercie Sipmy znajdują się tylko trzy modele zgrabiarek - dwa zawieszane o szerokości 3,50 i 4,50 m oraz jeden zaczepiany o regulowanej szerokości pracy w zakresie 6,50-7,20 m. Wszystkie oferowane przez producenta z Lublina zgrabiarki wyposażone są w czterokołowe podwozia karuzel i regulację wysokości palców grabiących za pomocą korby. Model zaczepiany ma ramę transportową oraz dwa wirniki umieszczone symetrycznie po obu jej stronach. Ich rozkładanie i regulacja szerokości pracy odbywają się hydraulicznie.

Do plusów maszyny należy zaliczyć seryjnie montowany układ skrętnych kół transportowych, które ułatwiają manewrowanie zgrabiarką na niewielkich przestrzeniach.

PRONAR

W barwach Pronaru dostępnych jest pięć modeli zgrabiarek: cztery z nich to maszyny jednowirnikowe o szerokości od 3 do 4,60 m. Dwie najmniejsze maszyny mają po dwa koła kopiujące, co jest wystarczające tylko na równych łąkach. Ogromną zaletą tych maszyn jest bardzo niska masa - zgrabiarka ZKP300 waży zaledwie 290 kg i do napędzania jej wystarczy 20-konny ciągnik. Dwie największe maszyny jednowirnikowe zostały wyposażone w podwozia czterokołowe. Wyróżnikiem największej jest dodatkowo sposób agregowania z ciągnikiem - jest to model zaczepiany, dzięki czemu masa 680 kg nie jest przeszkodą we współpracy z 30-konnymi ciągnikami, jakich do napędu wymaga wirnik maszyny.

Największa zgrabiarka Pronaru to dwukaruzelowy ZKP800 o regulowanej hydraulicznie szerokości roboczej od 7 do 8 m. Maszyna ma skrętne koła transportowe oraz po sześć kół kopiujących pod wirnikami, co pozwala na dokładne zgrabianie zielonki nawet w nierównym terenie.

PODSUMOWANIE

Większość producentów zgrabiarek oferuje szeroki wybór tych maszyn. Wszyscy mają w sprzedaży modele jednokaruzelowe i dwuwirnikowe symetryczne oparte na ramie centralnej. Naszym zdaniem dla większych gospodarstw bardzo ciekawym typem zgrabiarek mogą być maszyny szeregowe, które pozwalają na osiąganie dużych wydajności, a są przy tym tańsze od modeli z ramą transportową. Ich ważną cechą jest też elastyczność pracy przejawiająca się w możliwości tworzenia jednego bądź dwóch wałków zgrabionego materiału, płynna zmiana szerokości roboczej i to w bardzo dużym zakresie oraz grabienie pojedynczego wałka z boku, co umożliwia zgromadzenie materiału nawet dla bardzo wydajnych maszyn, jak np. sieczkarnie samojezdne. Głównym minusem zgrabiarek szeregowych jest ich utrudniony transport wynikający z długości będącej sumą średnic dwóch karuzel, odstępów między nimi i zaczepu. Ze względu na pozostawanie wirników w poziomie podczas transportu nie mogą one mieć też zbyt dużej średnicy albo konieczny jest demontaż ich ramion.

Artykuł ukazał się w majowym wydaniu miesięcznika "Farmer"